عبده، محمد (شنزا ۱۲۶۶ـ اسکندریه ۱۳۲۳ق)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

عَبْدُه، محمّد (شَنزا ۱۲۶۶ـ اسکندریه ۱۳۲۳ق)

عَبْدُه، محمّد

روزنامه‌نگار، مفسر، رهبرِ دینی اصلاح‌طلب مصری. در کودکی قرآن را نزد یکی از حافظان قرآن آموخت و در مدت دو سال از برکرد. از ۱۲۸۲ـ ۱۲۹۴ق در جامع‌الازهر تحصیل کرد و در محرم ۱۲۸۷ با سید جمال‌الدین اسدآبادی، که تازه به مصر آمده بود، آشنا شد. از ۱۲۹۳ق مقالات اصلاحی خود را در روزنامۀ الاهرام نوشت و سپس به تدریس پرداخت. آن‌گاه که سید جمال‌الدین حزب الوطنی را بنیاد نهاد، به آن پیوست و مرد شمارۀ دوم حزب شد. مقالات عبده در انقلاب عرابی پاشا نقشی بسزا داشت. پس از شکست عرابی پاشا، عبده سه ماه زندانی و سپس تبعید شد. یک سال در بیروت بود و پس از آن به دعوت سید جمال‌الدین به پاریس رفت و با همکاری او مجلۀ عُروَة‌الوُثْقی را منتشر کرد. تقریرات عبده در تفسیر قرآن را رشید رضا، شاگرد او، نوشت و پس از آن‌ با تصحیح عبده در مجلۀ المَنار به‌چاپ می‌رسید. این تفسیر که تا جزء دوازدهم قرآن بود، به‌نام المنار فی تفسیر القرآن الحکیم در دوازده جلد چاپ شد. عبده چون استادش، سید جمال‌الدین اسدآبادی، وحدت اسلامی را از مهم‌ترین اهداف آرمانی خود می‌‌شمرد و تلاش زیادی برای اتحاد شیعه و سنی کرد. از دیگر آثارش: شرح مختصر نهج‌البلاغه؛ رسالة‌التوحید (قاهره، ۱۹۴۲).