فرمانفرما، عبدالحسین میرزا (۱۲۳۶ـ۱۳۱۸ش)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

عبدالحسین میرزا فَرمانْفرما (۱۲۳۶ـ ۱۳۱۸ش)

فَرمانْفرما، عبدالحسين ميرزا
فَرمانْفرما، عبدالحسين ميرزا
فَرمانْفرما، عبدالحسين ميرزا

از شاهزادگان‌ و اعیان‌ دورۀ‌ قاجاریه‌. پسر دوم فیروز میرزا نصرت‌الدوله و نوۀ عباس میرزا و مادرش نوۀ دختری فتحعلی‌شاه قاجار بود و تحصیلات‌ مقدماتی‌ را نزد آموزگاران‌ خصوصی‌ فراگرفت‌ و سپس‌ وارد دارالفنون‌ شد (۱۲۹۵ق) در ۱۲۹۸ق به‌ فرماندهی‌ قوای‌ کرمان‌ و به‌ مقام‌ سرتیپی‌ رسید و به‌ عضویت‌ شورای‌ عالی‌ نظام‌ منصوب‌ شد. پس‌ از یک‌ سال،‌ با درجۀ‌ سرتیپ‌ اولی‌ به‌ آذربایجان‌ رفت‌ و ریاست‌ گارد ولیعهد و فرماندهی‌ هنگ‌ را بر‌عهده‌ گرفت‌. وی‌ پس‌ از مرگ‌ پدر، «نصرت‌الدوله» لقب‌ یافت‌ (۱۳۰۳ق). در ۱۳۰۶ق به‌ سِمت‌ صندوقدار ولیعهد منصوب‌ شد و در همین سال، با عزت‌الدوله، دختر مظفرالدین‌شاه قاجار، ازدواج کرد. و سه‌ سال‌ بعد، پس‌ از کسب‌ لقب‌ «فرمانفرما» و «سالار لشکر» به‌ ریاست‌ قشون‌ آذربایجان‌ رسید و حکومت‌ خوی‌ و ارومیه‌ را به‌‌دست‌ آورد. سپس‌ حکومت‌ کردستان‌ (۱۳۱۳ق)، کرمان‌ (۱۳۱۳ق)، وزارت‌ جنگ‌ و فرماندهی‌ کل‌ قشون‌ (۱۳۱۴ق) و حکومت‌ فارس‌ را به‌دست‌ آورد. در ۱۳۱۷ق، به‌ عتبات‌ عالیات‌ تبعید شد، اما پس‌ از انقلاب‌ مشروطیت‌ به‌ ایران‌ مراجعت‌ کرد و وزیر عدلیه (۱۳۲۵ق)، وزیر جنگ‌ (۱۳۲۸ق) وزیر داخله‌ (۱۳۳۳ق) مدتی کوتاه رئیس‌الوزراء (۱۳۳۴ق) و والی‌ فارس‌ (۱۳۳۶ق) شد. وی‌ در کودتای‌ سوم اسفند ۱۲۹۹ش‌ زندانی‌ شد و پس‌ از آزادی‌ دیگر در امور دولتی‌ شرکت‌ نکرد. فرمانفرما در طی دوران مناصب سیاسی خود حامی منافع انگلیس در ایران بود و نشان افتخار GCMG از پادشاه انگلستان گرفت.