فلسفه مدرسی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

فلسفۀ مَدرَسی (scholasticism)

اتین ژیلسون

نظام‌ها و روش‌های کلامی و فلسفی‌ رایج در مدرسه‌های اروپای قرون وسطا، به‌ویژه در قرن‌های ۱۲ـ۱۴م. فلسفۀ مَدرَسی می‌کوشید که تعلیمات مسیحی را با فلسفۀ ارسطویی و تا حدی فلسفۀ افلاطونی درآمیزد. روش مدرسی ایجاب می‌کرد که آرا و عقاید گوناگون، و دلیل‌های عرضه‌شده برای اثبات آن‌ها، با دقت بررسی شوند و سپس، با استفاده از منطق و فن جدل[۱]، کوششی در جهت دست‌یافتن به راه‌حل‌ها برای مسئله‌های مطرح‌شده صورت پذیرد. گاهی یوهانس اسکوتوس اِریگنا[۲]، افلاطون‌گرای قرن ۹م، را در زمرۀ نخستین فیلسوفان مدرسی به‌شمار می‌آورند. اما فلسفۀ مدرسی در پایان قرن ۱۱م، یعنی هنگامی آغاز شد که روسکلینوس[۳]، هوادار نام‌گرایی (نومینالیسم)[۴] و آنسلم[۵]، هوادار واقع‌گرایی (رئالیسم)[۶]، دربارۀ ماهیّت «کلی‌ها[۷]» به بحث و گفت‌وگو پرداختند. در قرن ۱۲م، تأسیس دانشگاه‌هایی در بولونیا، پاریس، آکسفورد و کیمبریج، و پیداشدن متن‌های فلسفی یونانی، بازار فلسفۀ مدرسی را رونق بخشید. فیلسوفان سرشناس مدرسی/مَدرَسیان[۸]، که به این نام خوانده می‌شدند، عبارت‌اند از گیوم شامپویی[۹]، پیِر آبلار[۱۰]، اَلگزاندرِ هیلز[۱۱]، راهب انگلیسی (متوفای ۱۲۲۲)، آلبرتوس ماگنوس[۱۲]/آلبرت کبیر و پتروس لومباردوس[۱۳]. مهم‌ترین فیلسوفان، در قرن ۱۳م، عبارت‌اند از توماس آکوئیناس[۱۴]، که آثارش از متن‌های کلاسیکِ آموزۀ کاتولیکی است، و دانز اسکوتس[۱۵] در قرن ۱۴م، ویلیام اَکمی[۱۶]، واپسین فیلسوف مدرسی مهم بود. در قرن ۲۰ علاقه به فلسفۀ مدرسی از طریق نوشته‌های ژاک ماریتَن[۱۷]، و اتیَن ژیلسون[۱۸] فیلسوف فرانسوی، و سایر دانشوران کاتولیک احیا شد.

 


  1. dialectic
  2. Johannes Scotus Erigena
  3. Roscellinus
  4. nominalism
  5. Anselm
  6. realism
  7. universals
  8. schoolmen
  9. Guillaume de Champeaux
  10. Pierre Abelard
  11. Alexander of Hales
  12. Albertus Magnus
  13. Peter Lombard
  14. Thomas Aquinas
  15. Duns Scotus
  16. William of Occam
  17. Jacques Maritain
  18. Ettiene Gilson