مولیر

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

مولیر (۱۶۲۲ـ۱۶۷۳)(Molière)

مولیر
Molière
زادروز پاریس ۱۶۲۲م
درگذشت ۱۶۷۳م
ملیت فرانسوی
تحصیلات و محل تحصیل در کولژ دو کلرمون، تحصیل حقوق در دانشگاه اورلیان
شغل و تخصص اصلی طنزپرداز و بازیگر
آثار تارتوف (۱۶۶۴)؛ طبیب اجباری (۱۶۶۶)؛ زنان فضل فروش (۱۶۷۲)
گروه مقاله تیاتر
مولير

(نام اصلی: ژان باتیست پوکلن[۱]) طنزپرداز و بازیگر فرانسوی. کُمدی فرانسوی مدرن از آثار او تکوین یافت. پس از ورشکستگی تئاتر ایلوستر[۲] در پاریس (که او یکی از پایه‌گذاران آن بود)، از ۱۶۴۵ تا ۱۶۵۸ در شهرستان‌ها به ایفای نقش پرداخت. در ۱۶۵۵، گیج[۳] نخستین نمایش‌نامه‌اش، را نوشت و با بازگشت به پاریس، زنان متصنع مضحک[۴] (۱۶۵۹)، که با استقبال مردم مواجه شد، را به‌روی صحنه آورد. هجوهایش عبارت‌اند از مکتب زنان[۵] (۱۶۶۲)، مردم‌گریز[۶] (۱۶۶۶)، بورژوای اشراف‌منش[۷] (۱۶۷۰) و مریض خیالی[۸] (۱۶۷۳). از دیگر نمایش‌نامه‌های طنز اوست: تارتوف[۹] (۱۶۶۴)، طبیب اجباری[۱۰] (۱۶۶۶)، و زنان فضل‌فروش[۱۱] (۱۶۷۲). هنر مولیر مشخص‌کنندۀ حرکتی جدید در تئاتر فرانسوی و دور شدن از اتکا به درون‌مایه‌های یونانی کلاسیک بود. در کُمدی‌هایش، قهرمان آرمانی تراژدی کلاسیک[۱۲] جای خود را به انسانی با ضعف‌ها و زشتی‌های خاص خود می‌سپرد. به‌نظر می‌رسد هدف اصلی او سرگرم‌کردن مردم، از طریق توصیف صادقانۀ امور زندگی است. مولیر پسر یک رویه‌دوز ثروتمند بود و در پاریس به‌دنیا آمد. تحت نظارت یسوعیان[۱۳] (ژوزویت‌ها) در کولژ دو کلرمون[۱۴] تحصیل کرد و در دانشگاه اورلئان[۱۵] حقوق خواند، سپس در ۱۶۴۳ به بازیگری در تئاتر پرداخت. نخست فارس[۱۶]هایی از نوع مرسوم ایتالیایی نوشت که شخصیت‌هایی پیش‌پاافتاده داشتند. پس از آن، شخصیت برخی از این آثار را تغییر داد و آن‌ها را به‌صورت کمدی‌های واقعی گسترش داد؛ دو اثر کُمدی گیج و کینۀ عشق[۱۷] (۱۶۵۶) از نمونه‌های این دوره‌اند. مولیر با پشتیبانی شاهزادۀ کونتی[۱۸]، که او را به شاه و ملکه معرفی کرد، گروه نمایش خود را در پاریس و با نام «بازیگران والاحضرت[۱۹]» راه انداخت. در ۱۶۵۸، گروه نمایش او تراژدی نیکومد[۲۰] اثر کورنی[۲۱] را در حضور لوئی چهاردهم اجرا کرد. مولیر این موقعیت را با نمایش دکتر دلباخته[۲۲]، فارس اکنون ازبین رفته، حفظ کرد. گروه بازیگران او به تماشاخانۀ ریشلیو[۲۳] در کاخ سلطنتی[۲۴] رفتند و تا هنگام مرگ او در آن‌جا ماندند. آنان متعاقباً با گروه نمایش اُتل دو بورونی[۲۵]، با رقبای خود، ادغام شدند و به‌این ترتیب، گروهی تشکیل شد که به‌رغم قرارگرفتن در محل‌های گوناگون، همواره نام تاریخی کمدی فرانسز[۲۶] را حفظ کرده است. مولیر، در آثار کمدی خود، تلاش کرد کُمدی را به سطح تراژدی یا حتی فراتر از آن برساند، ولی به‌دلایل مالی مجبور شد، فارس‌های رایج را، برای جلب‌نظر دربار، و کمدی‌های اُپرایی[۲۷] یا کمدی‌باله[۲۸]هایی، همچون مزاحمان[۲۹]، را نیز آماده کند. کُمدی‌های اسگانارل[۳۰] در ۱۶۶۰، دون گارسیا دو ناوار[۳۱]، مکتب شوهران[۳۲] و مزاحمان در ۱۶۶۱ به‌روی صحنه آمدند. در ۱۶۶۳، در آثار گزندۀ انتقاد از مکتب زنان[۳۳] و بداهه‌سازی در ورسای[۳۴]، به انتقادها پاسخ داد. در ۱۶۶۴، ازدواج اجباری[۳۵]، شاهدخت الیس[۳۶]، و سه پردۀ اول تارتوف به‌اجرا درآمدند. در تارتوف ریاکاری در مذهب و امکان بالقوۀ نشوونمای آن در منزل یک شهروند بورژوای متدین را به باد انتقاد می‌گیرد. دون ژوان[۳۷] (۱۶۶۵) نمایش‌نامه‌ای دیگر بود که در آن ریاکاری به باد حمله گرفته شد؛ در عشق مداواکننده[۳۸] (۱۶۶۵)، طبیب اجباری، و مریض خیالی، پزشکان آن زمان به‌ریشخند گرفته می‌شوند و طبابت قلابی آنان برملا می‌شود؛ در مردم گریز صداقت و طنازی با هم تقریباً دست‌به‌گریبان می‌شوند؛ در ژرژ داندن[۳۹](۱۶۶۸) سرافکندگی‌های مردی که از طبقه اجتماعی بالاتر از خود همسر گرفته را تصویرمی‌کند؛ خسیس[۴۰] (۱۶۶۸) نشان می‌دهد که بی‌اعتمادی مُشخصۀ ذاتی آدم خسیس است، و بورژوای اشراف‌منش به استهزای مردم بورژوا می‌پردازد که آرزوی ترک محفل خود و تبدیل‌شدن به آدمی متشخص را دارند.

 


  1. Jean-Baptiste Poquelin
  2. Illustre Théâtre
  3. L’Etourdi/The Blunderer
  4. Les Précieuses ridicules/The Affected Ladies
  5. L’ Ecole des femmes/The School for Wives
  6. Le Misanthrope
  7. Le Bourgeois Gentilhomme/The would-Be Gentleman
  8. Le Malade imaginare/The imaginary Invalid
  9. Tartuffe
  10. Le Médecin malgré lui/Doctor in Spite of Himself
  11. Les Femmes savantes/The Learned Ladies
  12. classical tragedy
  13. Jesuits
  14. Collège de Clermont
  15. Orléans
  16. farce
  17. Le Dépict amoureux/The Amorous Quarrel
  18. Prince de Conti
  19. Troupe de Monsieur
  20. Nicomède
  21. Corneille
  22. Le Docteur amoureux
  23. Richelieu
  24. Palais Royal
  25. Hôtel de Bourgogne
  26. Comédie Française
  27. operatic comedy
  28. comedy-ballets
  29. Les Fâcheux/The Impertinent
  30. Sganarelle
  31. Don Garcie de Navarre/Don Garcia of Navarre
  32. L’ Ecole des maris/The School for Husbands
  33. La Critique de l’ Ecole des femmes/School for Wives Criticizéd
  34. L’ Impromptu de Versailles/The Impromptu of Versailles
  35. Le Mariage Forcé/The Forced Marriage
  36. La Princesse d’Elide/The Universal Passion
  37. Don Juan
  38. L’Amour médecine/The Quacks
  39. George Dandin
  40. L’Avare/The Miser