مونس خادم
مونِس خادم (۲۳۱ـ۳۲۱ق)
امیرالامرای ترک در دورۀ خلافت عباسیان. وی قبل از به‌خلافت‌رسیدن معتضد، غلام وی بود و مدتی هم رئیس قراولان اردوی خلیفه شد (۲۸۷ق). معتضد او را به مکه تبعید کرد، ولی مقتدر او را به‌دلیل حمایتش از وی در‌برابر پسرعمویش ابن‌معتز، به بغداد بازگردانید. ابن‌معتز ادعای خلافت داشت. مقتدر با کمک‌گرفتن از مونس، ابن‌معتز را برکنار کرد و راه نفوذ و پیشروی مونس باز شد. مقتدر از قدرت‌گرفتن وی خشنود نبود و یک‌بار نیز نقشۀ قتل او را کشید که حاصلی نداشت (۳۱۵ق). مونس با کمک ابویعقوب اسحاق نوبختی، مقتدر را عزل و نابرادریش قاهر را به‌جای او نشاند. ولی دوباره مقتدر را بر سر کار آورد و به‌سلطه خویش بر وی ادامه داد. مونس در ۳۱۹ق مغلوب مقتدر شد، ولی سال بعد با سپاهی به بغداد حمله کرد و جنگی خونین با سپاهیان خلیفه راه انداخت و آنان را شکست داد. مقتدر در این جنگ کشته شد (۳۲۰ق). پس از آن دوباره با محمد بن معتضد عباسی بیعت نمود و او را به القاهر بالله ملقب ساخت. برای نشان‌دادن قدرت و سلطه خود قاهر را تهدید به عزل کرد و او را در قصر زندانی کرد ولی قاهر موفق شد مونس و یارانش را به کنترل خود درآورد و چندی بعد مونس به‌دست قاهر به‌قتل رسید.