میرزا صالح شیرازی
میرزا صالح شیرازی ( ـ۱۲۵۵ق)
| میرزا صالح شیرازی | |
|---|---|
| درگذشت | ۱۲۵۵ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | روزنامه نگار |
| شغل و تخصص های دیگر | دولتمرد |
| آثار | سفرنامه میرزا صالح شیرازی به اهتمام اسماعیل رایین (تهران ، ۱۳۴۷) |
| گروه مقاله | تاریخ ایران، جهانگردی، رسانه ها و ارتباطات، علم کتابداری و کتاب |
| خویشاوندان سرشناس | حاج باقر کازرونی (پدر) |
از رجال ایران در دورۀ قاجار و نخستین روزنامه‌نگار ایرانی و از بنيادگذاران صنعت چاپ و نشر در ايران. فرزند حاج باقر کازرونی، از کارکنان دستگاه عباس میرزا بود. در ۱۲۳۰ق، به فرمان عباس میرزا قاجار و میرزا عیسی قائم مقام همراه چهارنفر دیگر، در زمرۀ دومین گروه محصلان اعزامی به خارج، برای تحصیل علوم جدید عازم لندن شد. میرزا صالح پس از آموختن زبان‌های انگلیسی، فرانسه، لاتین، تاریخ، طبیعیات، فن چاپ، چگونگی تهیۀ حروف مقطعه، مرکّب و شیشه‌سازی در ۱۲۳۴ق به کشور بازگشت و مترجم و مشاور عباس‌میرزا شد و به مأموریت‌های مهم سیاسی رفت؛ ازجمله در ۱۲۳۸ق در مقام مأمور سیاسی ایران، عازم انگلستان شد و پس از بازگشت با سِمت وزیر تهران در پایتخت مشغول خدمت گردید. روزنامه‌نگاری به‌سبک غربی را در ایران پایه‌گذاری کرد؛ چاپخانه‌ای برای انتشار نشریه‌ای به راه انداخت. در ۱۲۴۰ق ماشین چاپ سنگی سفارش داد که میرزا اسدالله شیرازی آن را از روسیه به ایران آورد. راه‌اندازی آن در تبریز و تهران و اعزام میرزا اسدالله فارسی (باسمه‌چی) به روسیه برای یادگیری صنعت چاپ از دیگر خدمات او بود. در ۱۲۴۴ق همراه هیئتی به ریاست خسرو میرزا قاجار، برای عذرخواهی از قتل گریبایدوف، عازم دربار روسیه شد. میرزا صالح در ۱۲۵۰ از تبریز به تهران آمد و پیش‌شمارۀ نشریه‌اش را با نام کاغذ اخبار منتشر کرد (محرم ۱۲۵۳ق). این نشریه بیش از سه سال منتشر شد. در زمان محمدشاه، رابط میان دربار و سفیران خارجی بود. او هنگام اقامت در لندن به عضویت فراماسونری درآمد و بعدها تا درجۀ استادی ارتقا یافت و ظاهراً مجمع فراماسونری انگلستان را در ایران دایر کرد. وی خاطراتش را از هنگام سفر به اروپا تا بازگشت به کشور نوشت که با عنوان سفرنامۀ میرزا صالح شیرازی به اهتمام اسماعیل رائین (تهران، ۱۳۴۷) و نیز در مجموعۀ سفرنامه‌های میرزا صالح شیرازی با تصحیح غلامحسین میرزا صالح (تهران، ۱۳۶۴) به‌چاپ رسیده است.