میرزا کوچک جنگلی
میرزا کوچک جنگلی (۱۲۵۹ـ۱۳۰۰ش)
| میرزا کوچک جنگلی | |
|---|---|
| زادروز |
۱۲۵۹ش |
| درگذشت | ۱۳۰۰ش |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | تحصیلات دینی در مدارس حاجی حسن و مسجدجامع رشت و مدرسه دینی محمودیه تهران |
| شغل و تخصص اصلی | مبارز سیاسی |
| لقب | میرزا کوچک خان جنگلی |
| گروه مقاله | انقلاب ها و انقلابیون، تاریخ ایران |
(شیخ یونس موسوم به میرزا کوچک‌خان جنگلی) رهبر قیام جنگل. تحصیلات دینی خود را در مدارس حاجی حسن و مسجدجامع رشت و مدرسۀ دینی محمودیۀ تهران گذراند. در جریان جنبش مشروطه به مشروطه‌‌خواهان پیوست و در جریان فتح تهران، با مجاهدان گیلانی همراه شد. در نبرد با نیروهای محمدعلی شاه در استرآباد، مجروح شد. سپس به رشت بازگشت و به جنگل‌های گیلان پناه برد و «جمعیت اتّحاد اسلام» را تشکیل داد که بعداً به گروه جنگل موسوم شدند. پس از انقلاب روسیه، دولت جدید شوروی از جنبش جنگل و رهبری میرزا کوچک حمایت سیاسی و نظامی کرد و دسته‌هایی از ارتش سرخ شوروی در تعقیب ضد انقلابیون روس وارد گیلان شدند و میرزا با کمک آنان «جمهوری موقت گیلان» را تشکیل داد (۱۳۳۸ق) و به عزل و نصب حکام محلی و رؤسای ادارات دولتی پرداخت و با کمونیست‌های ایرانی همکاری کرد. تندروی و تبلیغات افراطی آنان، اعتراض میرزا را برانگیخت و موجب کودتای آنان برضد میرزا شد و او ناگزیر به جنگل عقب‌نشینی کرد. پس از کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ش، که سیاست منطقه‌ای شوروی بر رفع اختلاف با انگلستان و تأیید دولت کودتا قرار گرفت، تغییر کرد و بدین‌سان آن‌ها حمایت از جنبش جنگل را فرو نهادند و کودتاگران جنگل نیز به نیروهای دولتی به فرماندهی رضاخان پیوستند و بسیاری از مواضع جنگلی‌ها به‌‌دست نیروهای دولتی افتاد. مذاکرات میرزا با رضاخان نیز نتیجه‌ای دربرنداشت و به درگیری میان نیروهای دو طرف انجامید. با پیوستن و تسلیم گروه کثیری از جنگلی‌ها به نیروهای دولتی، میرزا به‌همراه گائوک آلمانی از طریق کوه‌های گیلان به خلخال رفت و بر اثر سرما و بوران شدید در ۱۱ آذر ۱۳۰۰ش بر اثر یخ‌‌زدگی جان سپرد.