نفس الامر (فلسفه)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

نَفْسُ‌الاَمْر (فلسفه)(noumenon)

معادل نومن در یونانی به‌معنای ذات معقول که در مقابل فنومن یا پدیدار به‌معنی ذات محسوس. افلاطون در تیمائوس[۱] نومن را واقعیتی فی‌نفسه دانست که فقط موضوع معرفت نظری است. در کانت این واژه به اشیاء فی‌نفسه یا «اشیاء در خود[۲]» (در مقابل اشیاء لغیره یا «اشیاء برای ما[۳]» یعنی پدیدارهایی که در حس شناخته می‌شوند) گفته می‌شود. نفس‌الامر، فراسوی صورت‌های زمانی، مکانی و علّی است که ذهن آن‌ها را می‌سازد و از همین‌رو شناخت‌ناپذیر است. از نظر کانت گرچه نفس‌الامر ناشناختنی است، فرض آن، هم به‌عنوان بنیان ناپیدای جهان محسوس و هم (در شکل یک «خود» نفس‌الامری) به‌عنوان شرط اختیار انسانی، ضروری است.

 


  1. Thimaeos/Timeaus
  2. things-in-itself
  3. things for us