هورمون

هورمون (hormone)

هورمون

در زیست‌شناسی، مادۀ شیمیایی که توسط غدد درون‌ریز و یاخته‌های عصبی تخصص‌یافته ترشح می‌شود و در تنظیم اعمال بدن دخالت دارد. هورمون‌ها توسط جریان خون در بدن پخش می‌شوند تا روی اعضای هدف اثر بگذارند. غده‌های اصلی بدن عبارت‌اند از تیروئید، پاراتیروئید، هیپوفیز، غدد فوق‌کلیوی، لوزالمعده، تخمدان و بیضه. در کلیه‌ها، کبد، دستگاه گوارش، تیموس (در گردن)، جسم صنوبری (در مغز) و جفت نوزاد هم یاخته‌های ترشح‌کنندۀ هورمون وجود دارد. هیپوتالاموس، که در قاعدۀ مغز به هیپوفیز متصل می‌شود، مرکز کنترل برای تنظیم کلی ترشح هورمون‌هاست؛ هورمون‌های تیروئید سرعت واکنش‌های شیمیایی بدن را تعیین می‌کنند؛ هورمون‌های غدد فوق‌کلیوی جاندار را برای رویارویی با تنش‌ها آماده می‌کنند (پدیدۀ جنگ و گریز)؛ هورمون‌های استروژن و پروژسترون فعالیت‌های جنسی را کنترل می‌کنند. پاسخ ایجادشده توسط هورمون‌ها کندتر از پیام‌های ارسال‌شده توسط یاخته‌های عصبی است. پاسخ به هورمون‌ها مدت بیشتری ادامه پیدا کند. نمونه‌های دیگری از هورمون‌ها عبارت‌اند از انسولین و گلوکاگن لوزالمعده که در تنظیم قند خون دخالت دارند. اِی دی اچ هیپوفیز غلظت ادرار تولیدشده در کلیه را تنظیم می‌کند. هورمون محرک فولیکول‌ها (اف اس اچ) و هورمون زرده‌ساز (ال اچ) هیپوفیز در حیوانات ماده چرخۀ قاعدگی را تنظیم می‌کنند. آدرنالین غدد فوق کلیۀ بدن را برای افزایش فعالیت آماده می‌کنند. گیاهان هم انواعی از مواد شیمیایی تولید می‌کنند که رشد و تکامل گیاه را تنظیم می‌کنند و می‌توان آن‌ها را هورمون نامید.

 

---