وضع (اصول فقه)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

وَضْع (اصول فقه)

در اصطلاح اصول فقه، به تعیین کلمه‌ای برای معنای مخصوص آن گویند. رابطۀ الفاظ با معانی قراردادی است نه واقعی، اصولیان جعل الفاظ برای معانی را «وضع» و آن معانی را «موضوعٌ ‌له» گویند. وضع بر دو قسم است: ۱. تعیینی یا تخصیصی، که عبارت است از قراردادن لفظ توسط واضع برای معنایی معیّن، مانند اسامی‌ای که پدران برای فرزندانشان انتخاب می‌کنند؛ ۲. تعیُّنی یا تخصُّصی و آن این است‌ که لفظ با قرینه در غیرمعنای موضوع‌له استعمال شود، به‌‌گونه‌ای که به‌مرور زمان بدون آن قرینه همان معنای دوّم (مجازی) از آن فهمیده شود؛ مانند کلمۀ شارع که در اول به‌معنای رهگذر بوده، بعد به تعیین‌کننده راه و راهنمای حکم شرعی اطلاق شده است.