پشتو
پَشتو
از زبان‌های هندواروپایی در شاخۀ ایرانی و یکی از دو زبان رسمی افغانستان. این زبان عمدتاً در نیمۀ شرقی افغانستان، به‌ویژه از جلال‌آباد تا قندهار و نیز در بخش‌های غربی و شمالی افغانستان و همچنین در استان شمال غربی پاکستان، در منطقه‌ای از جنوب و بخش‌هایی از پنجاب و بلوچستان پاکستان تا کویته سخنگو دارد. پشتو، در ۱۹۳۶ با توجه به این‌که زبان مادری حدود ۵۰ درصد جمعیت افغانی بود، در کنار دری، زبان رسمی افغانستان اعلام شد. در شمال غربی پاکستان حدود ۷۰ درصد جمعیت، منطقه‌ای از چترال در شمال و هزاره در شرق به این زبان سخن می‌گویند. در منطقۀ مرزی شمال پاکستان مانند کویته و لورالای زبان غالب محسوب می‌شود. پشتو زبان پشتون‌هاست که در افغانستان سکونت دارند. خط پشتو همچون فارسی و عربی است، هرچند چند حرف آن در خط عربی و فارسی وجود ندارد. گاه اصطلاح پشتو تنها در گویش ملایم‌تر، یعنی گویشی که آواهای š «ش» و ž «ژ» را حفظ کرده، اطلاق می‌شود که در افغانستان به‌کار می‌رود، در صورتی که گویش دیگر که در بخش‌هایی از پاکستان رواج دارد و آواهای سخت «خ» و «غ» را نگه داشته است، به پختو معروف است. پشتو دومین زبان ایرانی نو پس از فارسی است که از قرن ۱۰ق دارای ادبیات غنی شفاهی و مکتوب بوده است. گویش‌های پشتو را می‌توان به چهار گروه تقسیم کرد: ۱. گروه جنوب غربی شامل قندهاری؛ ۲. گروه شمال غربی رایج در کابل، مانند غلزایی مرکزی؛ ۳. گروه جنوب شرقی شامل بَنوّچی، وزیری؛ ۴. گروه شمال شرقی رایج در شمال غربی پاکستان و شامل پیشاوری، غلزایی شمال شرقی، آفریدی، و اورَکْزی است. شمار زیادی از واژگان پشتو را واژه‌های عربی‌ـ‌فارسی تشکیل می‌دهد. آثار ادبی و پژوهشی فراوانی به قلم شاعران و نویسندگان و پژوهشگران پشتوزبان عرضه شده است، مانند خوشحال خان ختک، پیر محمد کاکر و حمید ماشوفیل.