چغندر

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

چُغندر (beet)

چُغندر

گیاهانی متعلق به تیرۀ اسفناج[۱]. به‌صورت محصول غذایی کشت می‌شوند. انواعی ازچغندر معمولی[۲] (Beta vulgaris) برای تولید شکر، و نوع دیگر آن، چغندر علوفه‌ای[۳]، برای تغذیۀ دام کاشته می‌شوند.چغندر قرمز یا لبو[۴] (Beta rubra) در ترشی، آش، بورانی، سوپ و سالاد مصرف می‌شود. تیرۀ اسفناج شامل اسفناج[۵] و چغندر برگی[۶] نیز می‌شود. زیرگونه‌ای[۷] از چغندر معمولی، با نام علمی Beta vulgaris cicle، به‌جای اسفناج در غذاها مصرف می‌شود که آن را با نام پاغازی[۸] می‌شناسند. مهم‌ترین گونه چغندر، چغندرقند معمولی است که از آغاز کشت آن حدود ۲.۵ قرن می‌گذرد. پیش از آن، نیاز قند کشورها از طریق کشت نیشکر تأمین می‌شد. در ۱۷۴۷، مارگراف[۹] (۱۷۰۹ـ۱۷۸۲)، شیمی‌دان آلمانی، قند چغندر را کشف کرد و در ۱۷۸۶، آکهارد[۱۰] (۱۷۵۳ـ۱۸۲۱)، شاگرد مارگراف، موفق به استخراج قند شد. در ۱۲۷۴ش، ادوارد پولاک (۱۸۱۸ـ۱۸۹۱)، پزشک اتریشی و معلم دارالفنون بذر چغندرقند را به ایران وارد کرد و درصدد کشت و ترویج آن برآمد. پس از استخراج قند از چغندر، از پس‌ماندۀ آن برای سوخت، تهیۀ منابع سلولزی، خوراک دام و طیور، و اصلاح خاک استفاده می‌کنند.

 


  1. goosefoot family/Chenopodiacea
  2. common beet
  3. mangelwurzel
  4. beet root or red beet
  5. spinach
  6. spinach beet
  7. subspecies
  8. goosefoot
  9. Marggraf
  10. Achiard