کبودجامه
کَبودجامه
قوم یا قبیله‌ای از مردم ناحیۀ شرقی استرآباد بزرگ در دوران سلاجقه، خوارزمشاهیان و مغولان. نام این مردم تا عصر صفویه همچنان بر این قسمت از استرآباد باقی بود. ناحیه کبودجامه، تا حدودی با کوهسار فندرسک و حاجیلر (مینودشت کنونی) و حدود جرجان قدیم (ناحیه گنبد کاووس) مطابق است. کرسی کبودجامگان، شهرک نو بود که آثار آن هنوز در خاک گوکلان‌های ترکمن‌صحرا باقی است. بعضی مورخان و جغرافیانویسان قدیم، قلمرو کبودجامگان را تا خوارزم امتداد داده‌اند و این بیشتر از جهت تَوَسُّع اسمی دشت خوارزم و تطبیق دنباله‌های آن با قسمتی از قلمرو کبودجامگان بوده است. بزرگان کبودجامه در قرن ۶ق، حاکم قلمرو خود بودند و در زمرۀ اتباع خوارزمشاه قرار داشتند و در هنگام اقتدار سلسله دوم باوندیان مازندران (۴۶۶ـ۶۰۶ق) از متحدان و حتی از اتباع آنان به‌شمار می‌آمدند و آن‌گونه که از نوشته‌های جهانگشای جوینی برمی‌آید، اصفهبد نامیده می‌شدند. میان کبودجامگان و باوندیان مازندران، وصلت خانوادگی برقرار بود. خروج اصفهبد کبودجامه، شاید نصرت‌الدین محمد، از سپاه سلطان محمد خوارزمشاه، سبب پیروزی قوای گورخان قراخانی شد. خوارزمشاه ظاهراً به دلایلی از این دست، نصرت‌الدین و فرزندش کیخسرو را کشت و از قرار معلوم حکومت اصفهبدان کبودجامه را در آغاز قرن ۷ق برانداخت. هنگامی که سلطان محمد خوارزمشاه از بیم مغولان به مازندران گریخت، رکن‌الدین، برادرزاده و یا عموی نصرت‌الدین که پس از او به مغولان پیوسته و دوباره حاکم کبودجامه شده بود، به تعقیب وی برخاست و سلطان ناگزیر به یکی از جزایر دریای خزر گریخت. در ۶۳۰ق، اصفهبد نصرت‌الدین کبودجامه، که به احتمال قوی، جانشین رکن‌الدین کبودجامه بود، به همراه چند نفر از سرداران مغول و گروهی از بزرگان مازندران به دربار اوگتای قاآن بود.