گدازه

گُدازه (lava)
ماگمایی که از آتشفشان بیرون می‌ریزد و پس از سردشدن، به سنگ‌های آذرین بیرونی تبدیل می‌شود. گدازه‌ها از نظر ترکیب، دما، میزان گاز، و گرانروی (مقاومت در برابر سیالیت) متفاوت‌اند. سه نوع اصلی گدازه‌ها عبارت‌اند از بازالتِ تیره، سیّال، و نسبتاً‌ فقیر از سیلیس؛ ریولیتِ روشن، گرانرو، و غنی از سیلیس؛ و آندزیت که گدازه‌ای بینابین است. درگذشته، گرانروی گدازه به اسیدی یا قلیایی‌بودن آن نسبت داده می‌شد. این معنا گمراه‌کننده بود و منسوخ شده است (← سنگ_اسیدی؛ سنگ_بازی). آتشفشان‌های هاوایی از نوع سپری‌اند. از این نوع آتشفشان، گدازه به آرامی و پیوسته در مسافات طولانی جریان می‌یابد. آرامش جریان گدازه تا حدی به ترکیب شیمیایی آن بستگی دارد. این ترکیب مقادیر نسبتاً کمی سیلیس (SiO_۲)، و مقادیر نسبتاً زیادی کلسیم، به‌شکل فلدسپات، و منیزیوم، به شکل پیروکسن، دارد. ترکیب گدازه در هاوایی از نوع بازالت است.

 

---