بی پایانی جهان هستی و جهان های جزیی

بی‌پایانی جهانِ هستی و جهان‌های جزئی (De l\'infinito universo et mondi)
کتابی فلسفی دربارۀ مراحل کشفِ حقیقت و درک شهودیِ وحدت جهان بی‌پایان هستی، نوشتۀ جوردانو برونو، منتشرشده در ۱۵۸۴. این کتاب، از یک نامه، سه قصیده و پنج محاورۀ مابعدالطبیعی تشکیل می‌شود. خواننده در این اثر با دو بی‌پایانی روبه‌رو است؛ جهان هستیِ بی‌پایان و جهانِ جزئیِ بی‌شمار. برونو پس از تشریح گذار آدمی از سه مرحلۀ مابعدالطبیعی، شهود حقیقت یگانه و نامتناهی، و تعمیق این شهود با علم کیهان‌شناسی، معنای جهان بی‌پایان هستی را توضیح می‌دهد و بر آن است که چون خداوند قادر است نه فقط این جهان بلکه جهان‌های بی‌پایان دیگر را بیافریند، خود را به جهانی متناهی محدود نکرده و بی‌نهایت جهان‌های جزئی آفریده است. این جهان‌های جزئی در نهایت جهانِ بی‌پایانِ هستی را در فضایی بی‌کران تشکیل می‌دهند. این اثر به‌واقع نقدی بر اندیشۀ ارسطو، مبنی بر کران‌مندی و پایان‌پذیری جهان هستی، است.