ناکس، جان (ح ۱۵۰۵ـ۱۵۷۲)
ناکْس، جان (ح ۱۵۰۵ـ۱۵۷۲)(Knox, John)
اصلاح‌طلب پروتستان اسکاتلندی، بنیادگذار کلیسای اسکاتلند. به‌سبب عقایدش سال‌ها در تبعید زندگی کرد، ازجمله در ژنو که سبب ملاقاتش با ژان کالوَن[۱] شد. در ۱۵۵۹ به اسکاتلند برگشت و مُرَوّجِ مَذْهَبِ پرسبیتری[۲] شد. نفیر اول کرنا علیه فوج هیولایی زنان[۳] (۱۵۵۸) از آثار اوست. در ابتدا کشیشی پیرو کلیسای کاتولیک رومی بود و گمان می‌رود که جورج ویشارت[۴] او را از آن رویگردان کرد. پس از آن‌که ویشارت را به جرم بدعت‌گذاری در آتش سوزاندند، ناکس متواری شد؛ اما بعد به تبلیغ آرای اصلاح‌طلبان پرداخت. در ۱۵۴۷ به‌دست سربازان فرانسوی در اسکاتلند دستگیر و در فرانسه زندانی شد. سپس به پاروزنی در کشتی محکوم شد؛ سرانجام با پادرمیانی دولت بریتانیا در ۱۵۴۹ آزاد شد. در انگلستان از ۱۵۵۱ تا یک‌چند، پیش‌نماز[۵] سلطنتی بود و در تألیف نیایش‌نامه[۶] همکاری کرد. در ۱۵۵۳ که ملکه مری[۷] به سلطنت رسید از کشور گریخت و در ۱۵۵۷ غیاباً محکوم به مرگ در آتش شد. در ۱۵۵۹ به اسکاتلند برگشت و به جرم خیانت محاکمه‌اش کردند، ولی در ۱۵۶۳ تبرئه شد. تاریخ نهضت اصلاح دینی در اسکاتلند[۸] را نوشت که در ۱۵۸۶ منتشر شد.