کاتب هزاره، فیض محمد (غزنین ۱۲۷۹ـ کابل ۱۳۰۸ق)
کاتب هَزاره، فیض محمد (غزنین ۱۲۷۹ـ کابل ۱۳۰۸ق)
روحانی تاریخ‌نگار شیعی افغانستان. تحصیلات خود را در زادگاهش، قندهار، لاهور، کابل و به روایتی نجف به‌پایان رساند و با دانش‌های متداول روزگار آشنا شد و در خوشنویسی مهارت یافت و به‌همین دلیل به‌سِمَت منشی حضور امیر عبدالرحمن‌خان و پسرش حبیب‌الله‌خان (۱۳۱۹ـ۱۳۳۷ق) انتخاب و به «کاتب» مشهور شد. وی به‌رغم پیوندش با دربار از جنبش مشروطیت افغانستان حمایت نمود. از این‌رو در ۱۳۲۷ق به زندان افتاد. او کتاب سراج‌التواریخ را با استفاده از اسناد و مدارک دولتی به دستور حبیب‌الله‌خان نوشت. کاتب در دوره امان‌الله‌خان (۱۲۳۷ـ۱۲۴۷ق) تصدی امور تعلیم و تربیت و تألیف کتب درسی را به‌عهده داشت. در دورۀ بچه سقا (۱۳۰۷ـ۱۳۰۸) و شورش مردم هزاره علیه وی، کاتب مأمور ترغیب مردم به صلح با حکومت شد ولی جاسوسان بچه سقا وی را متهم به تحریک بیشتر مردم علیه امیر کردند و همین امر سبب گردید تا کاتب شکنجه شود. او برای معالجه به ایران آمد، ولی براثر شدت آسیب‌های وارده درگذشت و در چنداول کابل به‌خاک سپرده شد. از او مکتوب بسیاری برجای مانده است.