طرح مارشال
طرح مارشال (Marshall Plan)
(عنوان رسمی: برنامۀ احیای اقتصاد اروپا[۱]) برنامه‌ای برای اعطای کمک‌های اقتصادی و فنی ایالات متحده امریکا به شانزده کشور اروپایی پس از جنگ جهانی دوم[۲]. احیای اقتصاد جنگ‌زدۀ اروپای غربی و تحریک رشد اقتصادی و تجارت میان کشورهای بزرگ غیرکمونیست ازجملۀ هدف‌های این طرح بودند. در اوایل 1947م، که جنگ سرد[۳] میان ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی تازه به جریان افتاده بود، سیاست‌گذاران ایالات متحده به این نتیجه رسیدند که دستیابی اروپای غربی به ثبات سیاسی در گرو دریافت کمک‌های اقتصادی چشم‌گیر است. این برنامه، که از جانب جورج مارشال[۴]، وزیر امور خارجۀ ایالات متحده، طی نطقی در 5 ژوئن 1947م در دانشگاه هاروارد[۵] اعلام شد، پیشنهاد می‌کرد که کشورهای اروپایی برنامۀ یکپارچه‌ای برای بازسازی اقتصادی با کمک‌های مالی ایالات متحده تنظیم کنند. از اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و دیگر کشورهای اروپای شرقی نیز برای پیوستن به این طرح دعوت شد، اما آن‌ها نپذیرفتند. برای اجرای این طرح، ادارۀ همکاری‌های اقتصادی[۶] در ایالات متحده تشکیل و پُل هافمن[۷] به ریاست آن تعیین شد. پس از آن شانزده کشور اروپای غربی، برای هماهنگ‌سازی این برنامه، سازمان همکاری‌های اقتصادی اروپا[۸] را تشکیل دادند. از 1948 تا 1952م، کشورهای شرکت‌کننده در طرح مارشال 15/13میلیارد دلار کمک از ایالات متحده دریافت کردند. این طرح در زمینۀ احیای اقتصاد اروپای غربی و قراردادن آن در مسیر رشدِ طولانی‌مدت با توفیق همراه بود.