فرح آباد، مجموعه بنا
فَرَح‌آباد، مجموعه بنا
در دورۀ شاه‌عباس اول صفوی در محلی در مصب رود تجن و شمال دریای خزر که فرح‌آباد نام گرفت، احداث شد. دیواری به عرض ۳هزار ذرع با دو دروازۀ شمالی و جنوبی در گوشه‌ها داشت. از کاخ جهان‌نما و میدان فرح‌آباد به طول ۲۰۰ متر و عرض بیش از ۱۰۰ متر با بازار، مسجدی گنبددار، حمام، کاروان‌سرا، قلعه، و نماهایی تاق‌نمادار در دور تا دور میدان تشکیل می‌شد. ورودی باغ را عالی‌قاپویی به ارتفاع ۳۰ ذرع نوشته‌اند. برای رفت‌وآمد به فرح‌آباد جاده‌ای سنگ‌فرش به طول ۳۰ کیلومتر و برای رفت‌وآمد به کاخ پلی آجری با هفت دهانه بر روی رود تجن احداث شده بود. شهرک فرح‌آباد امروزی بازماندۀ مجموعۀ بناهای شاه‌عباس است. کاخ جهان‌نما در باغی از درختان نارون و چنار، بنای بیرونی سه‌طبقه با یک کلاه‌فرنگی آجری مربع‌شکل در طبقۀ آخر، اندرونی، حوض‌خانه و قسمتی به نام قلمدانی تشکیل شده بود. اتاق‌های متعدد کاخ که محل پذیرایی از مهمانان رسمی و برگزاری مراسم درباری بود، با نقاشی‌های شهوانی مُذَهَّب و لاجوردکاری زنان و مردانی که بعضی در حال رقص بودند، درهای نقاشی‌شده، سقف‌های مقرنس‌کاری و نقاشی‌شده، پنجره‌هایی با قاب‌های طلاکاری؛ تالار آینه با حوضی در وسط آن تشکیل شده بود که بر سقف آن حجاری شده و بر دیوارهایش تصویر شاه با زنانش نقاشی شده بود. شاه عباس اول در ۱۰۳۸ق در کاخ جهان‌نما درگذشت. قسمتی از مجموعه بناهای فرح‌آباد تا اواخر دورۀ قاجار باقی بود. در دورۀ محمدرضا‌شاه پهلوی، در فرح‌آباد ساری، ساختمان‌هایی برای اقامت تفریحی نظامیان و خانواده‌های آن احداث شد.