آلمانی، معماری

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از معماری آلمانی)
کلیسای صومعۀ سن ریکیه، نمونه معماری رمانسک
کاخ وورتسبورگ در سبک معماری روکوکو، اثر بالتازار نیومان
موزۀ نگارخانۀ قدیمی شهر مونیخ، نمونه معماری نئوکلاسیک، اثر لئو فون کلنتسه

آلمانی، معماری (German architecture)

معماری آلمان، که در اوایل دوران پیدایش، معماری اتریش و چکسلوواکی سابق را نیز دربر می‌گیرد. از دوران اشغال رومی‌ها شواهد اندکی باقی مانده است. نخستین بناهای مهم به دوران امپراتوری شارلمانی[۱] (۷۴۲ـ۸۱۴م) بازمی‌گردد؛ نمازخانۀ آخن[۲] (۸۰۵م) از آن جمله است.

معماری رمانسک (رومی‌وار). سبک رمانسک[۳] آلمانی براساس کلیسای صومعۀ سن ریکیه[۴] در سنتولا[۵] (۷۹۹م) پدید آمد و در کلیساهای جامع ماینتس[۶] (۱۰۸۱م) و وُرمس[۷] (ح ۱۱۷۵م)، و در بسیاری از کلیساهای رومی‌وار شهر کلن[۸] (با شکل قوس سه‌پره[۹] در انتهای شرقی بنا) که تا زمان تخریب این شهر در جنگ جهانی دوم باقی بود، به اوج خود رسید.

معماری گوتیک. سبک گوتیک[۱۰] آلمانی از گوتیک شمال فرانسه مشتق شد، اما هویت خاص خود را یافت، و عناصری از کلیساهای چندراهه[۱۱] وستفالی[۱۲] و باواریا را وام گرفت؛ این کلیساها راهه[۱۳]های جانبی هم‌ارتفاع با شبستان[۱۴] داشتند. در معماری گوتیک عناصری نیز از بناهای آجری شهرداری‌های شمال آلمان، ازجمله نمونۀ مربوط به اواخر قرن ۱۴م در تورون[۱۵] (اکنون جزئی از لهستان)، نیز به عاریت گرفته شد. این شیوه از سن الیزابت[۱۶] در ماربورگ[۱۷] (۱۲۳۷م) ـ کلیسایی چندراهه با انتهای شرقی به‌شکل قوس سه‌پرّه، و ویژگی‌های معماری گوتیک فرانسوی شمالی ـ تا انتهای شرقی کلیسای جامع کلن (۱۲۴۸م) به شیوۀ گوتیک متعالی[۱۸] ناب، در تغییر است.

معماری رنسانس. سبک رنسانس[۱۹] در آلمان تأثیر پراکنده‌ای داشت، و جنگ سی‌ساله[۲۰] (۱۶۱۸ـ۱۶۴۸م) در آن وقفه ایجاد کرد. اما کارهای الیاس هول[۲۱] (۱۵۷۳ـ۱۶۴۶م)، به ویژه ساختمان شهرداری در آوگسبورگ[۲۲] (۱۶۱۵ـ۱۶۲۰م) درخور توجه‌اند.

معماری باروک و روکوکو. حدود ۱۷۰۰، باروک[۲۳] ایتالیایی به جنوب آلمان راه یافت، و در کارهای فیشر فون ارلاخ[۲۴] و هیلدبرانت[۲۵] در وین[۲۶]، و در پاویون تسوینگر[۲۷] در درسدن[۲۸] (۱۷۰۹م)، کار ماتئوس پوپلمان[۲۹] (۱۶۶۲ـ۱۷۳۶م) به اوج خود رسید. در ساخت کلیسا، برادران کوسماس[۳۰] (۱۶۸۶ـ۱۷۳۹م) و اکید[۳۱] (۱۶۹۲ـ۱۷۵۰م) مهارت داشتند؛ آزام[۳۲]، بنای کوچک سن جان نپوموک[۳۳] را در مونیخ (۱۷۳۳ـ۱۷۴۶م) ساخت که شاهکاری از باروک آلمانی بود. بالتازار نیومان[۳۴] بر پیشینیان خود در سبک باروک پیشی گرفت و شاهکاری همچون کاخ وورتسبورگ[۳۵] (۱۷۲۰ـ۱۷۴۴م) را در سبک روکوکو[۳۶] پدید آورد.

معماری نئوکلاسیک. سبک نئوکلاسيک[۳۷] در شمال آلمان در واکنش به زیاده‌روی‌های سبک روکوکو پدید آمد، و نخست در طرح‌های فریدریش گیلی[۳۸] (۱۷۷۲ـ۱۸۰۰م) و سپس در کار کارل فریدریش شینکل[۳۹]، که بیشتر در برلین فعالیت می‌کرد، و لئو فون کلنتسه[۴۰] (۱۷۸۴ـ۱۸۶۴م) در مونیخ، تجلی یافت. موزۀ نگارخانۀ قدیمی[۴۱] (۱۸۲۶ـ۱۸۳۶م)، کار کلنتسه، از نمونه‌های تأثیرگذار در زمینۀ ساخت موزه است. کلنتسه در سبک‌های دیگری جز نئوکلاسی‌سیسم نیز طبع آزمود، و کارهای او نقطۀ شروع رهیافت التقاطی در معماری آلمان بود، که تا پایان قرن تداوم داشت.

قرن ۲۰. در آغاز قرن ۲۰ بسیاری از ایده‌های اصلی معماری مدرن در آلمان پدیدار شد. زیباشناختی[۴۲] ماشینی پتر بِرنس[۴۳] به پیدایش مدرسۀ باوهاوس[۴۴] و کارهای اولیۀ والتر گروپیوس[۴۵] و میس وان در روهه[۴۶] انجامید که بعدها از نشانه‌های سبک بین‌المللی[۴۷] قلمداد شد. اکسپرسیونیسم[۴۸] در معماری نیز از بِرنس تأثیر پذیرفت، و اریک مندلزون[۴۹] و هانس پولتسیش[۵۰] (۱۸۶۹ـ۱۹۳۶م) آن را تکامل بخشیدند. بیشتر این معماران در سال‌های پیش از جنگ جهانی دوم، آلمان را ترک کردند و میدان را به نئوکلاسی‌سیسم دیکتاتورمآبانه[۵۱] آلبرت اسپیر[۵۲]، معمار نازی، واگذاشتند. در سال‌های بازسازی پس از جنگ، شهرهای بسیاری به‌سبک مدرن غیرمتعارف بازسازی شدند؛ مرکز تاریخی درسدن تنها مورد استثنا بود. اما صداهای متمایزی نیز به گوش رسید که هانس شارونِ[۵۳] اکسپرسیونیست یکی از آن‌ها بود؛ ارکستر فیلارمونیکِ برلین[۵۴] (۱۹۵۶ـ۱۹۸۳م) شاهکار اوست. در طی دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰م، کارهای اوسوالد ماتیاس اونگرز[۵۵] و یوزف پاول کلای‌هاوس[۵۶] به سبب خلق نوعی فُرم خردگرا[۵۷]ی تغزلی[۵۸] درخور توجه‌اند. موزۀ معماری آلمان[۵۹]، فرانکفورت (۱۹۷۹ـ۱۹۸۴م)، کار اونگرز، نمونۀ گزیده‌ای است از این دست.
 

 


  1. Charlemagne
  2. Aachen
  3. Romanesque
  4. St Riquier
  5. Centula
  6. Mainz
  7. Worms
  8. Cologne
  9. trefoil-shaped
  10. Gothic
  11. hall churches
  12. Westphalia
  13. aisle
  14. nave
  15. Torun
  16. St Elizabeth
  17. Marburg
  18. High Gothic
  19. Renaissance
  20. Thirty Years\' War
  21. Elias Holl
  22. Augsburg
  23. baroque
  24. Fischer von Erlach
  25. Hildebrandt
  26. Vienna
  27. Pavilion Zwinger
  28. Dresden
  29. Matthaeus Pöppelmann
  30. Cosmas
  31. Eqid
  32. Asam
  33. St John Nepomuk
  34. Balthasar Neumann
  35. Würzburg
  36. rococo
  37. neoclassic
  38. Friedrich Gilly
  39. Karl Friedrich Schinkel
  40. Leo von Klenze
  41. Alte Pinakothek
  42. aesthetic
  43. Peter Behrens
  44. Bauhaus
  45. Walter Gropius
  46. Mies van der Rohe
  47. international style
  48. expressionism
  49. Erich Mendelsohn
  50. Hans Pöelzig
  51. totalitarian
  52. Albert Speer
  53. Hans Scharoun
  54. Berlin Philharmonic Orchestra
  55. Oswald Mathias Ungers
  56. Joseph Paul Kleihues
  57. rationalism
  58. lyrical
  59. German Architecture Museum