بارتولد، واسیلی (۱۸۶۹ـ۱۹۳۰)
بارتولْد، واسیلی (۱۸۶۹ـ۱۹۳۰)(Bartold, Vasili)
خاورشناس آلمانی‌تبار روسی. در دانشکدۀ زبان‌های شرقی دانشگاه پترزبورگ درس خواند (۱۸۸۷ـ۱۸۹۱). برای ادامۀ تحصیل به اروپای غربی سفر کرد. پس از بازگشت به روسیه (۱۸۹۲)، در دانشگاه پترزبورگ به تدریس پرداخت (۱۸۹۶). دانشنامۀ دکتری در تاریخ شرق گرفت (۱۹۰۰) و به استادی دانشگاه برگزیده شد (۱۹۰۶) و تا پایان عمر در این مقام ماند. زبان‌های فارسی، عربی و ترکی را خوب می‌دانست. حوزۀ پژوهش‌های وی گسترده بود و رشته‌هایی مانند تاریخ، باستان‌شناسی، سکه‌شناسی، جغرافیای تاریخی، زبان و ادبیات و ادیان را دربر می‌گرفت، اما رشتۀ اصلی مطالعات او تاریخ، به‌ویژه تاریخ و جغرافیای آسیای میانه بود. کتاب‌ها و مقالات بسیاری از او به‌جا ماند که از آن میان ۲۴۷ مقاله تنها در دایرةالمعارف اسلام به‌چاپ رسیده است. از آثارش: ترکستان در دورۀ حملۀ مغول (پترزبورگ، ۱۸۹۸ـ۱۹۰۰) که با عنوان ترکستان‌نامه به فارسی ترجمه شده است (تهران، ۱۳۵۲)؛ حافظ ابرو و آثارش (پترزبورگ، ۱۸۹۷)؛ اندیشه‌های مذهبی و حکومت اشرافی در کشورهای اسلامی (پترزبورگ، ۱۹۰۴)؛ خلیفه و سلطان (پترزبورگ، ۱۹۱۲، ترجمۀ فارسی: تهران، ۱۳۵۸ ش)؛ پژوهش‌های جغرافیایی تاریخی دربارۀ ایران (پترزبورگ، ۱۹۰۴) که با عنوان جغرافیای تاریخی ایران به فارسی ترجمه و چاپ شده است (تهران، ۱۳۵۱ش)؛ الغ‌بیگ و زمان او (پترزبورگ، ۱۹۱۸، ترجمۀ فارسی: تهران، بی‌تا)؛ تاریخ پژوهش شرق در اروپا و روسیه (۱۹۱۱) که با عنوان خاورشناسی در روسیه و اروپا به فارسی ترجمه شده است (تهران، ۱۳۵۱ش)؛ ایران، شرح مختصر تاریخی (پترزبورگ، ۱۹۲۶)؛ تاریخ اقوام ترک مغول (تاشکند، ۱۹۲۶)؛ زندگی سیاسی میرعلی‌شیر نوایی (پترزبورگ، ۱۹۲۸)؛ آبیاری در ترکستان که به فارسی ترجمه شده است (تهران، ۱۳۵۰ش).