بنتام، جرمی (۱۷۴۸ـ۱۸۳۲)
| جرمی بنتام Jeremy Bentham | |
|---|---|
| زادروز |
۱۷۴۸ م |
| درگذشت | ۱۸۳۲ م |
| ملیت | انگلیسی |
| شغل و تخصص اصلی | فیلسوف |
| مکتب | اصالت سودمندی یا فایده گرایی |
| آثار | قطعاتی در باب حکومت؛ دفاع از ربا؛ اصول اصلاحات پارلمانی |
| گروه مقاله | فلسفه ; منطق و کلام |
بِنتام، جِرِمی (۱۷۴۸ـ۱۸۳۲)(Bentham, Jeremy)
فیلسوف انگلیسی، مصلح اجتماعی و حقوقی و بنیادگذار مکتب اصالت سودمندی یا فایده‌گرایی[۱]. جوهرۀ فلسفۀ اخلاق او دراصول اخلاق و قانون‌گذاری[۲]، که در ۱۷۸۰ نگاشته و در ۱۷۸۹ به‌چاپ رسیده، بیان شده است؛ برطبق آن، موضوع قانون‌گذاری باید «تأمین بیشترین خیر و سعادت برای بیشترین تعداد مردم» باشد. بنتام اعلام کرد که «سودمندی» هر قانون باید با میزان افزایشی سنجیده شود که در لذت، خیر و سعادت آدمیان ایجاد می‌کند. در ۱۷۷۶ کتاب قطعاتی در باب حکومت[۳] را نوشت و در ۱۷۹۸ پیشنهادهایی برای اصلاح قانون حمایت از مستمندان[۴] عرضه کرد که پایۀ اصلاحات ۱۸۳۴ قرارگرفت. کتاب اصول اصلاحات پارلمانی[۵] او، که در ۱۸۱۷ به‌چاپ رسید، نیز پیشنهادهایی مانند انتخابات سالیانه، رأی مخفی و حق رأی عمومی برای مردان را عرضه می‌کند. او از پیش گامان اصلاح زندان‌ها محسوب می‌شود. بنتام، طرفدار اصل آزادی عمل اقتصادی[۶] است. در دو کتاب خود، دفاع از ربا[۷] (۱۷۸۷) و راهنمای اقتصاد سیاسی[۸] (۱۷۹۸) مدعی شد که بنا بر اصل «سودمندی[۹]»، با آزادگذاردن انسان در تعقیب منافعش، فارغ از قوانین دست‌وپاگیر، ثمرۀ بیشتر و بهتری صورت‌پذیر می‌شود.