بتی، انریکو (۱۸۲۳ـ۱۸۹۲)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از Betti, Enrico)

بِتی، اِنریکو (۱۸۲۳ـ۱۸۹۲)(Betti, Enrico)

انریکو بتی
Enrico Betti
زادروز توسکان ۱۸۲۳ م
درگذشت ۱۸۹۲ م
ملیت ایتالیایی
تحصیلات و محل تحصیل تحصیل علوم فیزیکی و ریاضی
شغل و تخصص اصلی ریاضی دان
گروه مقاله ریاضیات

ریاضی‌دان ایتالیایی. برای نخستین‌بار نظریۀ معادلات[۱] را که اورایست گالوا[۲]، ریاضی‌دان فرانسوی، صورت‌بندی کرده بود، کاملاً شرح و بسط داد. با این کار، گذار از جبر کلاسیک به جبر مجرد تا حدودی ممکن شد. بتی در نزدیکی پیتسویا[۳]، واقع در توسکان[۴]، زاده شد و در پیزا[۵] به تحصیل علوم فیزیکی و ریاضی پرداخت و در آن‌جا، در ۱۸۵۶، به استادی رسید. بتی در جریان نخستین جنگ‌های استقلال ایتالیا علیه اتریش جنگید و در ۱۸۶۲، به عضویت مجلس جدید ایتالیا انتخاب شد. در ۱۸۷۴، در مقام معاون وزیر آموزش وارد دولت شد و از ۱۸۸۴ به بعد، به خدمت در سنا پرداخت. مهم‌ترین کارهای او در زمینۀ جبر و نظریۀ معادلات بود. در مقاله‌هایی که در ۱۸۵۲ و ۱۸۵۵ انتشار داد، اثبات‌هایی برای بیشتر قضایای مهم گالوا عرضه کرد. در این زمینه، او برای نخستین‌بار توابع تامِ[۶] یک متغیّر مختلط[۷] را به عوامل ابتدایی آن‌ها تجزیه کرد. همچنین، نظریۀ توابع بیضوی[۸] را پروراند. در ۱۸۶۳، بتی به فیزیکِ ریاضی[۹] روی آورد. در ۱۸۷۸، قانون تقابل[۱۰] در نظریۀ کشسانی[۱۱]را به‌دست داد که به قضیۀ بتی[۱۲] معروف شد. در همین زمینه، در ۱۸۷۱، ضمن پژوهش دربارۀ تحلیل جا (بعدها به توپولوژی[۱۳] معروف شد) در اَبَرفضا[۱۴]، به نتایج ارزشمندی دربارۀ عددهایی دست یافت که مشخص‌کنندۀ نوعی واریته[۱۵] (چند گانگی)اند. این اعداد بعدها به اعداد بتی[۱۶] معروف شدند.

 


  1. theory of equations
  2. Evariste Galois
  3. Pitsoia
  4. Tuscany
  5. Pisa
  6. integral functions
  7. complex variable
  8. elliptical functions
  9. mathematical physics
  10. law of reciprocity
  11. elasticity theory
  12. Betti\'s theorem
  13. topology
  14. hyperspace
  15. variety
  16. Betti numbers