روز د
روز د D-day
(یا: روز عملیات، معادل روز «ر» در فارسی) ششم ژوئن 1944، روز تهاجم متفقین به «نورماندی[۱]» تحت فرماندهی ژنرال آیزنهاور[۲] به منظور آغاز عملیاد اورلرد[۳] برای آزادسازی اروپای غربی[۴] از اشغال آلمان. ناوگان انگلیس و امریکا به سواحل نورماندی، در امتداد ساحل بین رود اورن[۵] و سن مارکوف[۶] حمله کردند.
بندرهای مصنوعی معروف به «مالبری[۷]» طوری در عرض دریای مانش تعبیه شده بود که میتوانستند تجهیزات و مهمات نظامی را به سهولت در ساحل تخلیه کنند. متفقین بعد از مقاومت شدید آلمان، خطوط دفاعی آنان را در هم شکستند. پاریس در 25 اوت، و بروکسل در 2 سپتامبر آزاد شد. روز «د» همچنین اصطلاحی نظامی است که به هر روزی که عملیات سرنوشتساز در آن طراحی شده باشد، نیز اطلاق میشود. به روز بعد از حمله (د +1) نیز گفته میشوند.
پنج ساحل «یوتا[۸]»، «اومها[۹]»، «گولد[۱۰]»، «یونو[۱۱]» و «سورد[۱۲]» مناطقی بودند که برای پیادهکردن نیروهای متفقین انتخاب شدند. زمان عملیات به یک بمباران هوایی برای قطع ارتباطات دشمن و جلوگیری از اعزام سریع نیروهای کمکی به منطقه جلو افتاد و این امر با پیادهشدن نیروهای چترباز برای تأمین امنیت جناحها و انهدام پلهای حیاتی و مواضع توپخانه نیز همراه بود. پیادهشدن نیروها در خشکی در ساعت 6:30َ آغاز شد و تا نیمهشب آن روز 57هزار سرباز امریکایی و 75هزار سرباز انگلیسی و کانادایی و تجهیزات آنان در ساحل پیاده و با ایجاد چندین سرپل به یکدیگر مرتبط شدند. اقدام متقابل آلمانها برای پیادهکردن نیرو با ایجاد اختلال در سیستم ارتباطی آنان به دست متفقین با شکست مواجه شد. لذا ایجاد یک مرکز فرماندهی یکپارچه قبل از مبادرت به عملیات زیر نظر شخص هیتلر ضرورت یافت و این باور که پیادهکردن نیروها در خشکی فقط ترفند و حملهای انحرافی اس و حملۀ متفقین از منطقه «پا-دو-کاله[۱۳]» انجام میگیرد، با عملیات گمراهکنندۀ متفقین تقویت شد. با وجود این که عملیات موفقیتآمیز بود، تلفات بسیار سنگینی داشت. به طوری که میزان تلفات متفقین 2,500 کشته و تقریباً بالغ بر 8,500 زخمین بود. نیروی هوایی متفقین 14هزار پرواز برای پشتیبانی عملیات انجام داد که طی آن 127 هواپیما نیز از دست دادند.