برنولی، دانیل (۱۷۰۰ـ۱۷۸۲)
بِرْنولی، دانیِل (۱۷۰۰ـ۱۷۸۲)(Bernoulli, Daniel)
| دانیل برنولی Daniel Bernoulli | |
|---|---|
| زادروز |
هلند ۱۷۰۰ م |
| درگذشت | ۱۷۸۲ م |
| ملیت | سوییسی |
| نام‌های دیگر | برنویی |
| تحصیلات و محل تحصیل | فلسفه، منطق، و پزشکی- بازل سوییس |
| شغل و تخصص اصلی | متخصص فیزیک ریاضی |
| آثار | هیدرودینامیک |
| گروه مقاله | فیزیک و مکانیک |
| جوایز و افتخارات | ده جایزه از آکادمی فرانسه |
(یا: برنویی) متخصص فیزیک ریاضی اهل سوئیس، پسر یوهان برنولی (۱۶۶۷ـ۱۷۴۸). در توسعۀ مثلثات و معادلات دیفرانسیل بسیار کوشید و اصل برنولی را، که فرمول‌بندی اولیه‌ای از مفهوم پایستگی انرژی[۱] است، در هیدرودینامیک[۲] مطرح کرد. در گرونینگن[۳] هلند زاده شد و پسر یوهان برنولی[۴] ریاضی‌دان بود. در بازل[۵] سوئیس، فلسفه، منطق، و پزشکی خواند و از ۱۷۲۵ تا ۱۷۳۲، استاد ریاضی آکادمی سن‌پترزبورگ[۶] در روسیه، و از ۱۷۳۳ به بعد، استاد تشریح و گیاه‌شناسی دانشگاه بال بود. طی فعالیت حرفه‌ای‌اش، به‌‌‌سبب مقالاتی که در موضوعات متنوع فنّاوری دریایی، اقیانوس‌شناسی[۷]، نجوم، و مغناطیس نگاشت، به دریافت دَه جایزه از آکادمی فرانسه نایل آمد. کتاب هیدرودینامیک[۸] (۱۷۳۸) برنولی دربردارندۀ مطالعات نظری و عملی او در زمینۀ تعادل، فشار، و سرعت در شاره[۹] هاست. اصل برنولی حاکی از این است که فشار در شارۀ متحرک، با افزایش سرعت جریان کاهش می‌یابد. این اصل منشأ نیروهای بالابری را توضیح می‌دهد که بر بال‌های هواپیما وارد می‌شود. کتاب هیدرودینامیک همچنین حاکی از اولین تلاش برای توضیح کاملاً ریاضی رفتار گازها براساس این فرض است که گازها متشکل از ذرات ریزند. برنولی در این کتاب به معادلۀ حالتی دست یافت که به او امکان داد ارتباط بین ارتفاع و فشار جوّ را معین سازد. این نخستین گام برای دستیابی به نظریۀ جنبشی[۱۰] گازها بود. او در میان دستاوردهایش در ریاضی، این نکته را هم نشان داد که از حساب دیفرانسیل می‌توان برای مسائل مربوط به احتمال استفاده کرد. در زمینۀ سری‌های مثلثاتی و محاسبات تابع‌های مثلثاتی نیز کارهای پیشگامانه‌ای انجام داد و شکل منحنی موسوم به منحنی پروانه[۱۱] را نیز به‌دست آورد.