هولیوس، یوهانس (۱۶۱۱ـ۱۶۸۷)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از Hevelius, Johannes)

هِوِلیوس، یوهانِس (۱۶۱۱ـ۱۶۸۷)(Hevelius, Johannes)

نقشه ترسيم‌شده ماه توسط يوهانس هوليوس
نقشه ترسيم‌شده ماه توسط يوهانس هوليوس

اخترشناس آلمانی. نخستین نقشۀ نسبتاً تفصیلی ماه را، دراثر خود با عنوان ماه‌نگار (۱۶۴۷)، منتشر ساخت. همچنین چهار دنباله‌دار[۱] ۱۶۵۲، ۱۶۶۱، ۱۶۷۲ و ۱۶۷۷ را کشف کرد و چنین نظر داد که این اجسام در مسیرهایی سهمی‌شکل بر گرد خورشید مدارپیمایی می‌کنند. فلک‌نگار[۲] او دربرگیرندۀ فهرست‌نامه‌ای شامل بیش‌ از ۱,۵۰۰ ستاره و اطلسی آسمانی[۳] با ۵۴ صفحه است، در حالی‌که اثر دیگرش اطلسی از ستاره‌ها است که شماری از صورت‌های فلکی[۴] جدید در آن معرفی شده‌اند. هر دوی این آثار را همسرش الیزابت، که در کارها دستیارش بود ویرایش و پس از مرگ هولیوس با عنوان Prodromus astronomiae (۱۶۹۰) منتشرساخت. در دانتزیگ[۵] (گدانسک[۶] در لهستان کنونی) زاده شد و در همان‌جا درس خواند.

پیش از آن‌که دوباره در دانتزیگ ساکن و به تجارت آبجو و نمایندگی شورای شهر مشغول شود، مدتی در لیدن[۷]، لندن، و پاریس به‌ سر برد. شب‌ها را روی بام خانه‌اش می‌گذراند و در ۱۶۴۱، رصدخانه‌ای روی بام خانه‌اش برپا و آن را با وسایل ساخت خود مجهز کرد. برای برطرف‌کردن ابیراهی رنگی[۸]، تعدادی تلسکوپ با فاصلۀ کانونی زیاد ساخت که بزرگ‌ترینشان اسبابی بدون لوله به طول ۴۶ متر بود. با این که برای دیدن جزئیات ماه و سیاره‌ها از تلسکوپ استفاده می‌کرد، از کاربرد تلسکوپ در اسباب‌های اندازه‌گیری‌اش امتناع ورزید. رصدهای او در زمینۀ موقعیت ستاره‌ها با چشم غیرمسلح صورت می‌گرفت و از رصدهای اخترشناس دانمارکی، تیکو براهه[۹]، دقیق‌تر بود. از ۱۶۴۲ تا ۱۶۴۵، مقدار نسبتاً دقیق دورۀ چرخش محوری خورشید[۱۰] را به‌دست آورد و نخستین توصیف نواحی درخشان در همسایگی لک‌های خورشیدی[۱۱] را مطرح کرد. او این نواحی را مشعل[۱۲] نامید که هنوز به همین نام معروف‌اند. در ۱۶۷۹، رصدخانه و بخشی از یادداشت‌هایش براثر آتش‌سوزی از بین رفت.


  1. comet
  2. uranographia
  3. celestial atlas
  4. constellation
  5. Danzig
  6. Gdansk
  7. Leiden
  8. chromatic aberration
  9. Tycho Brahe
  10. solar rotation
  11. sunspots
  12. faculae