دانس اسکوتس، جان (ح ۱۲۶۶ـ۱۳۰۸م)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از John Duns Scotus)

دانْس اِسْکوتُس، جان (ح ۱۲۶۶ـ۱۳۰۸م)(Duns Scotus, John)

دانْس اِسْکوتُس، جان
جان دانس اسکوتس
John Duns Scotus
زادروز ح ۱۲۶۶م
درگذشت ۱۳۰۸م
شغل و تخصص اصلی فیلسوف و متاله
لقب  استاد هوشمند
گروه مقاله فلسفه ، منطق و کلام

فیلسوف و متأله فرانسیسی، مشهور به استاد هوشمند. در ۱۲۹۱م جامۀ کشیشی به تن کرد اما از زندگی او تا پیش از آن اطلاعی در دست نیست. در کیمبریج و آکسفورد و سپس در پاریس به تدریس پرداخت، در دانشگاه پاریس به مقام استادی ارشد الهیات نایل آمد و در شهر کلن در گذشت. مرگ نابهنگام‌اش، تفسیرهای او از احکام[۱] پتروس لومباردوس[۲] را ناتمام گذاشت. اسکوتس در وهلۀ اول فیلسوفی مابعدالطبیعی و علاقه‌مند به ذات و واقعیت خدا بود. دربارۀ مقولاتی استعلایی نظیر وجود[۳]، اگزیستانس[۴]، واحد[۵]، حقیقی[۶]، و خیر[۷] و نسبت میان مفاهیمی همچون علیت[۸]، ماده و صورت[۹]، و وابستگی[۱۰] و تناهی[۱۱] نیز به بحث ‌پرداخت. ازجمله علائق او بررسی اصل تفرد[۱۲] یا تمایز[۱۳] بود که بر آن اساس مثلاً اسبی از اسب دیگر یا انسانی از انسان دیگر متمایز می‌شود. اسکوتس به طبقه‌بندی ارسطویی انواع اینستی[۱۴] را اضافه کرد که مفهومی منحصربه‌فرد و متمایزکننده است و فقط یک عضو تحت آن قرار می‌گیرد. در جدل در باب کلیات، اسکوتس موضعی واقع‌گرا داشت. تأکید او بر وجود افراد متمایز و یگانه و اهمیت آن در مابعدالطبیعه و معرفت، در بینش اخلاقی او انعکاس یافته و تقدمی که او برای آزادی فردی قایل است و مخالفتش با دیدگاه تقدیرگرایانه در مسئلۀ قدرت مطلق و علم قبلی خدا تجلی آن است. اسکوتس همچون آنسلم[۱۵] آزادی را در توانایی ما در دوری جستن از امیال و روی آوردن به عدالت می‌دانست. اندیشمندانی نظیر پرس[۱۶] و هایدگر[۱۷] او را ستوده‌اند.

 

 


  1. Sentences
  2. Peter Lombard
  3. being
  4. existence
  5. The one
  6. The true
  7. The Good
  8. causation
  9. matter and form
  10. dependency
  11. finitude
  12. individuation
  13. distinctness
  14. thisness
  15. Anselm
  16. Peirce
  17. Heidegger