موزامبیک

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از Mozambique)
موزامبیک
نام فارسی موزامبیک
نام لاتین Mozambique
نظام سیاسی جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری
جمعیت ۲۰,۵۷۹,۲۶۵ نفر
موقعیت افریقای جنوب شرقی
پایتخت  ماپوتو
تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) ۲۵.۷
رشد سالانه (درصد) ۱.۷
شهرهای اصلی پمبا، شای‌شای، اینیامبانه، نامپولا، بیرا، تِیته و کلیمانه
زبان پرتغالی
گروه‌های قومی  اقوام ماکوا و تسونگا
مساحت (کیلومتر مربع) ۷۹۹,۳۸۰

موزامبیک (Mozambique)

ماپوتو، موزامبيک
ماپوتو، موزامبيک

موقعیت. کشور موزامبیک در افریقای جنوب شرقی و در ساحل غربی تنگۀ موزامبیک و بین کشورهای مالاوی و تانزانیا در شمال، تنگۀ موزامبیک در شرق، جمهوری افریقای جنوبی و سوازیلند در جنوب و جنوب غربی، و زیمبابوه و زامبیا در غرب واقع است. ۷۹۹,۳۸۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و پایتخت آن شهر ماپوتو[۱] است.

سیمای طبیعی. این کشور که در انتهای جنوبی کافت بزرگ[۲] افریقا واقع است، از یک جلگۀ ساحلی و بلندی‌های غربی و شمالی تشکیل شده است که رودخانه‌های متعددی آن را قطع می‌کنند. عرض جلگۀ ساحلی در جنوب به حداکثر خود می‌رسد و رو‌به شمال رفته‌رفته از پهنای آن کاسته می‌شود. ارتفاعات غربی، که رو‌به غرب بر بلندی آن‌ها افزوده می‌شود، مرز این سرزمین با کشورهای افریقای جنوبی، زیمبابوه، زامبیا، و مالاوی را تشکیل می‌دهد و در شمال به مرز کشور تانزانیا ختم می‌شود. بلندترین نقطۀ کشور، کوه مالانجه[۳] با ارتفاع ۳,۰۰۲ متر، در مرز کشور مالاوی و در همین ارتفاعات جا دارد. کوه بینگا[۴]، با ارتفاع ۲,۴۳۶ متر، واقع در مرز زیمبابوه، دومین کوه بلند آن است. رودخانه‌های مهمی چون زامبزی[۵]، لوجندا[۶]، لوریو[۷]، ساوی[۸]، و لیمپوپو[۹]، که از غرب به شرق جریان دارند، این کشور را مشروب می‌کنند. شهر ماپوتو در جنوب کشور و در ساحل خلیج دلاگوآ[۱۰]، یکی از بهترین لنگرگاه‌های سواحل شرقی افریقا، جای دارد و ناکالا[۱۱] از دیگر بندرهای ساحل شمالی آن است. کشور موزامبیک به ۱۱ استان تقسیم می‌شود و مهم‌ترین شهرهای آن عبارت‌اند از پمبا[۱۲]، شای‌شای[۱۳]، اینیامبانه[۱۴]، نامپولا[۱۵]، بیرا[۱۶]، تِیته[۱۷]، و کلیمانه[۱۸]. کرانه‌های این کشور را، در حد فاصل شهر ماپوتو تا دهانۀ رود زامبزی، سواحل شنی با باتلاق‌های پوشیده از درختان کرنا و چندل تشکیل داده است؛ بقیۀ سواحل را شن و صخره‌های ساحلی فراگرفته است و جزیرک‌[۱۹]های چندی در آب‌های ساحلی آن دیده می‌شوند. اقلیم موزامبیک نیمه‌استوایی است و فصل خشک آن معمولاً از خرداد تا شهریور به درازا می‌کشد. در مجموع، دما و میزان بارندگی آن از شمال به جنوب رو‌به کاستی می‌رود. میانگین دمای شهر ماپاتو در دی‌ماه ۲۵.۶ درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه ۱۸.۳ درجۀ سانتی‌گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۷۶۰ میلی‌متر است. کشور موزامبیک از جنگل‌های پهناوری پوشیده شده، اما چوب‌بری و جنگل‌زدایی و نیز جنگ‌های داخلیِ سال‌های اخیر آسیب‌های جدی به محیط‌زیست این کشور وارد کرده است. حیات‌وحش کشور موزامبیک را پستاندارانی چون کرگدن سفید، زرافه، گراز، انواع میمون، و نیز پرندگانی مانند فلامینگو، دُرنا، و لَک‌لَک تشکیل می‌دهند.

اقتصاد. موزامبیک از فقیرترین کشورهای افریقای جنوبی است و اقتصاد آن کاملاً به کشاورزی، ماهی‌گیری و صنایع سبک وابسته است. دانه‌های روغنی، پنبه، نیشکر، نارگیلِ خشک، مرکبات، میگو، و خرچنگ اقلام صادراتی آن را تشکیل می‌دهند و مواد غذایی از مهم‌ترین اقلام وارداتی آن است. وجود مگس تِسه‌تِسه[۲۰]، ناقل بیماری مر‌گ‌آور خواب، در بعضی نواحی کشور مانع استفاده از چراگاه‌های سراسری گردیده و موجب رکود دامداری شده است. منابع زیرزمینی موزامبیک عمدتاً دست‌نخورده و کاوش‌نشده باقی مانده و به استخراج زغال‌سنگ، آهک، و نمک منحصر است. صنعت موزامبیک بیشتر بر فرآوری مواد خام داخلی استوار است و ماشین‌آلات، مواد شیمیایی، و قطعات یدکی جزو اقلام وارداتی آن به‌شمار می‌آیند. اعزام هزاران کارگر به جمهوری افریقای جنوبی یکی از منابع درآمدزای کشور موازمبیک محسوب می‌شود.

حکومت و سیاست. نظام حاکم بر کشور موزامبیک جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری است. رئیس‌جمهور، عالی‌ترین مقام این کشور، برای مدت ۵ سال و با آرای مستقیم مردم انتخاب می‌شود. پارلمان یا مجلس ملی این کشور از ۲۵۰ عضو تشکیل شده که آنان نیز برای مدت ۵ سال انتخاب می‌شوند و رهبر حزب اکثریت نخست‌وزیری کشور و تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد.

مردم و تاریخ. جمعیت کشور موزامبیک حدود ۲۰,۵۷۹,۲۶۵ نفر است (۲۰۰۷) و تراکم نسبی آن به ۲۵.۷ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. روند افزایش جمعیت این کشور ۱.۷ درصد است و اقوام ماکوا[۲۱] و تسونگا[۲۲] ۷۰ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند و ۴۸ درصد از مردم آن از باورهای سنتی و قبیله‌ای پیروی می‌کنند. ۷۱ درصد از مردم این کشور در روستاها به‌سر می‌برند و زبان رسمی آنان پرتغالی است. واسکو دو گاما، دریانورد معروف پرتغالی، در ۱۴۹۸م به موزامبیک رسید؛ در آن زمان بازرگانان و سوداگران عرب و سواحیلی در آن‌جا به فعالیت و دادوستد و برده‌داری مشغول بودند. پرتغالی‌ها چند ماندگاه در کرانه‌های موزامبیک تأسیس کردند و تا ۱۷۵۲، از مستعمرۀ خود در گوآ[۲۳] (هندوستان) به ادارۀ آن پرداختند و به خریدوفروش برده که بازار گرمی داشت مشغول شدند و موزامبیک را در ۱۹۵۱ به یکی از استان‌‌های فرادریایی[۲۴] (ماوراء بحار) پرتغال مبدل کردند. ناخشنودی و خشم مردم از استعمارگرانِ بیگانه، جنبش‌های استقلال‌طلبانۀ آنان را پایه‌گذاری کرد و به شورش و انقلاب ۱۹۶۰ منجر شد که با خشونت بسیار سرکوب گردید و سرانجام، در آوریل ۱۹۷۴، پس از سقوط دولت خودکامۀ سالازار در پرتغال مذاکره میان رهبران پرتغال و موزامبیک آغاز شد و جمهوری خلق موزامبیک در ۲۵ ژوئن ۱۹۷۵ استقلال خود را رسماً اعلام کرد.

 


  1. Maputo
  2. Great Rift Valley
  3. Mulanje
  4. Binga
  5. Zambezi
  6. Lujenda
  7. Lorio
  8. Save
  9. Limpopo
  10. Delagoa
  11. Nacala
  12. Pemba
  13. Xai Xai
  14. Inhambane
  15. Nampula
  16. Beira
  17. Tete
  18. Quelimane
  19. Islet
  20. Tsetse
  21. Makoa
  22. Tsonga
  23. Goa
  24. over seas