سام جافی

سام جافی Sam Jaffe
زادروز	نیویورک سیتی 10 مارس 1891م
درگذشت	کالیفرنیا 24 مارس 1984م
ملیت	امریکایی
تحصیلات و محل تحصیل	مهندسی- کالج شهری نیویورک و دانشگاه کلمبیا
شغل و تخصص اصلی	بازیگر
آثار	ملکۀ سرخ‌پوش؛ افق گمشده؛ ماجراهای رابین‌هود؛ قرارداد شرافتمندانه؛ جنگل آسفالت؛ روزی که دنیا از حرکت ایستاد؛ توپ‌های سان سباستین
گروه مقاله	سینما
جوایز و افتخارات	جایزۀ بهترین بازیگر جشنواره ونیز (1950)

سام جافی در صحنه‌ای از فیلم جنگل آسفالت (چپ تصویر)

سام جافی (نیویورک سیتی 10 مارس 1891- کالیفرنیا 24 مارس 1984م) (Sam Jaffe)

بازیگر امریکایی سینما، تئاتر و تلویزیون. از میانه‌های دهۀ 1930 تا اواسط دهۀ 1960 یکی از بزرگ‌ترین بازیگران نقش‌های دوم سینمای امریکا بود. سام جافی به خاطر بازی در جنگل آسفالت کاندیدای دریافت اسکار بهترین بازیگر نقش دوم شد و جایزۀ بهترین بازیگر جشنواره ونیز را نیز به خاطر همین فیلم از آن خود کرد.

پدر و مادرش از یهودیان مهاجر روس بودند. سام تحصیلاتش را در رشتۀ مهندسی کالج شهری نیویورک و سپس در دانشگاه کلمبیا به پایان برد. در سال ۱۹۱۵، پس از دو سال تدریس ریاضیات در انستیتوی فرهنگی برانکس، به یک گروه تئاتری در نیویورک پیوست و در نمایشنامه‌های بسیاری به روی صحنه رفت. در ۱۹۱۹ به خدمت ارتش درآمد و پس از پایان دوره، در ۱۹۲۱ وارد برادوی شد. نخستین بار در ۱۹۳۴ جلوی دوربین رفت و در دوباره زندگی می‌کنیم بازی کرد. جافی به رغم جثۀ ضعیف و کوچکش، به بازیگر نقش‌های دوم مردان پویا و با شهامت بدل شد. در اواسط دهۀ ۱۹۴۰ «اکوییتی لیبراری تیه‌تر» را در نیویورک بنیان گذاشت و با راه یافتن به تلویزیون، در چند مجموعه نقش‌هایی را ایفا کرد. او را نباید با تهیه‌کننده‌ای با همین نام اشتباه گرفت.

جافی پیش از راه یافتن به هالیوود، بیش از یک دهه بر روی صحنه مشغول کسب تجربۀ بازیگری بود و از آن پس به عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازیگران نقش‌های دوم، همواره در ایفای نقش شخصیت‌های نامتعارف استاد بود: «گراند دوک پتر» فاسد در ملکۀ سرخ‌پوش، «دکتر اشنایدر» خلاف‌کار در جنگل آسفالت و «گونگا دین» فروتن و وفادار در گونگا دین. اما مشهورترین و دوست‌داشتنی‌ترین بازی او ایفای نقش یک عابد بودایی ۲۵۰ ساله در افق گم‌شده است؛ هرچند که جافی در این فیلم، فقط در یک صحنه ظاهر شد، اما بازی او نقطۀ اوج فیلم بود. توانایی جافی در تبدیل صحنه‌های نقش‌های کوتاه به لحظات پرارزش فیلم‌ها، عامل اصلی موفقیت او بود. این استعداد همچنان تا سال‌های میانی دهۀ ۱۹۶۰ شکوفا بود و با ایفای نقش «دکتر دیوید زوربا» در مجموعۀ بن‌ کیسی (1961- 1965) در تلویزیون نیز خود را نشان داد. در عين حال، در طول بیش‌تر از پنجاه سال فعالیت بازیگری در سینما و تلویزیون، تئاتر را به آن دوی دیگر ترجیح می‌داد و به رغم گذشت بیش از 90 سال از عمرش، هنوز برای ایفای نقش اظهار آمادگی می‌کرد.

گزیدۀ آثار سینمایی

• ملکۀ سرخ‌پوش (جوزف فون اشترنبرگ- ۱۹۳۴)
• ما دوباره زندگی می‌کنیم (روبن مامولیان- 1934)
• افق گمشده (فرانک کاپرا- ۱۹۳۷)
• ماجراهای رابین‌هود (مایکل کورتیز و ویلیام کیلی- 1938)
• قرارداد شرافتمندانه (الیا کازان- ۱۹۴۷)
• جنگل آسفالت (جان هیوستون- ۱۹۵۰)
• روزی که دنیا از حرکت ایستاد (رابرت ارل وایز- ۱۹۵۱)
• بربرها و گیشا (جان هیوستون- 1958)
• بن هور (ویلیام وایلر- ۱۹۵۹)
• توپ‌های سان سباستین (هنری ورنوی- ۱۹۶۸)
• تختخواب سحرآمیز (رابرت استیونسون- ۱۹۷۱)

---