چرخ زندگی

چرخ زندگی (wheel of life)

نشانۀ زندگی در بسیاری از ادیان. چرخ ممکن است نمودار کل چرخۀ زندگی از تولد تا رسیدن به اوج قدرت و سپس افتادن در نشیب میانسالی و پیری تا مرگ باشد. همچنین، امکان دارد که حاکی از فراز و فرود بخت در ایام مختلف زندگی شخص باشد، چنان‌که در هنر دینی عامۀ جهان غرب فراوان دیده می‌شود. در هنرهای بودایی و هندو مراحل مختلف وجود را نشان می‌دهد که آتمن یا نفس متوسط باید از آن‌ها عبور کند تا به نیروانا یا رهایی برسد. در هنر بودایی، چرخ عالم در دست اژدهایی است به نام یاما که نمایانگر دگرگونی و مرگ (اَنیکّا) است. در مرکز چرخ، موانع سه‌گانۀ آرزومندی، کینه‌توزی و ناآگاهی با سه شکل خروس، مار و خوک که هر یک دم دیگری را گرفته، نمایش داده شده است. چرخ زندگی ممکن است دارای شش پره به نشانۀ شش ساحتی باشد که نفس احتمال دارد اشغال کند: انسان، حیوان، شبح، دوزخ، شبه‌خدا، و خدا.

---