دانشگاه تهران
دانشگاه تهران
دانشگاه دولتی و نخستین دانشگاه رسمی در ایران. در ۱۳۱۲ش، به پیشنهاد آندره گدار، باغ جلالیه برای احداث نخستین دانشگاه جدید ایران انتخاب شد و سپس گدار پردیس دانشگاه را طراحی کرد. در ۱۳۱۳ش، به‌موجب قانون تأسیس دانشگاه تهران، در تهران تأسیس شد و بیشتر مدارس عالی آن زمان، مانند دارالمعلمین عالی (تأسیس ۱۳۰۷ش)، مدرسۀ حقوق و علوم سیاسی (تأسیس ۱۲۳۹ش)، و مدرسۀ عالی طب در آن تمرکز یافتند. در قانون تأسیس دانشگاه تهران، برای این دانشگاه شش شعبه در نظر گرفته شده بود که هر یک از آن‌ها دانشکده نام داشت: دانشکدۀ ادبیات و فلسفه و علوم تربیتی، دانشکدۀ پزشکی، دانشکدۀ حقوق، دانشکدۀ علوم طبیعی و ریاضی، دانشکدۀ علوم معقول و منقول، و دانشکدۀ فنی. بعدها دانشکدۀ هنرهای زیبا، دانشکدۀ دامپزشکی، و دانشکدۀ کشاورزی نیز به آن اضافه شد. پس از تصویب قانون تأسیس دانشگاه، برای متمرکز کردن دانشکده‌ها، در ۱۳۱۳ش، زمینی به مساحت ۲۰۶هزار متر مربع، محل کنونی دانشگاه تهران، برای آن خریداری شد. در بهمن‌ماه همان سال، ساختمان تالار تشریح دانشکدۀ پزشکی آن افتتاح و لوحۀ بنای دانشگاه در زیر پلکان مدخل جنوبی دانشکدۀ پزشکی نصب شد. از ۱۳۱۴ش ساختمان دانشکدۀ فنی به شرکت سوئدی سانتاپ واگذار شد و طرح معماری آن را ماکسیم سیرو تهیه کرد. هم‌زمان با دانشکدۀ فنی، احداث دانشکدۀ حقوق نیز به همان شرکت سوئدی سپرده شد، و محسن فروغی معماری آن را طراحی کرد. ساختمان دانشکدۀ پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی نیز در ۱۳۱۴ش به‌پایان رسید. دانشگاه تهران تا ۱۳۱۴ش مخصوص دانشجویان مرد بود و از ۱۳۱۴ش به بعد زن‌ها نیز توانستند به این دانشگاه راه یابند. دانشگاه تهران در ۱۳۷۵ش پانزده دانشکده، دو مجتمع آموزش عالی، و دو مؤسسه و یک مرکز آموزشی و تحقیقاتی، و چندین مرکز و مؤسسۀ تحقیقاتی و فرهنگی وابسته، با بیش از ۲۶۲ رشتۀ تحصیلی در مقاطع کاردانی (۵ رشته)، کارشناسی (۹۷ رشته)، کارشناسی ارشد (۱۱۰ رشته)، و دکترا (۵۰ رشته) داشته است. از ۱۳۱۷ تا ۱۳۲۰ش، دانشکده‌های علوم، ادبیات، و هنرهای زیبا، از شمال به جنوب در کنار معبر اصلی دانشگاه ساخته شد. در مرکز دانشگاه نیز، کتابخانۀ مرکزی به‌صورت ساختمان نُه‌طبقه‌ای احداث گردید. همۀ این ساختمان‌ها به سبک معماری اروپای آن روز ساخته شد. در ۱۳۳۵ش، عبدالعزیز فرمانفرماییان، مسجد دانشگاه را طراحی کرد. این مسجد گنبدخانه‌ای عظیم و دو مناره دارد و نماهای داخلی و خارجی آن مزین به کتیبه‌های قرآنی است. دانشگاه تهران از نظر اداری و فنی در ۱۳۲۱ تا ۱۳۲۲ش، و از نظر مالی در ۱۳۳۱ش، استقلال یافت. با تأسیس شورای مرکزی دانشگاه‌ها و اقدامات اصلاحی در سال‌های ۱۳۴۱ـ۱۳۴۲ش استقلال دانشگاه نیز دستخوش تغییراتی شد.