نخستین کنگره نویسندگان ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۶: خط ۶:
نخستین کنگرۀ نویسندگان ایران <br>
نخستین کنگرۀ نویسندگان ایران <br>


از طرف انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی، در تهران، با حضور دانشمندان، ادیبان و پژوهشگران ایران و شوروی و در محل انجمن فرهنگی ایران و شوروی (موسوم به وکس) در تیر ۱۳۲۵ش تشکیل شد. اعضای هیئت‌رئیسۀ کنگره بدین شرح‌ بودند: [[مستشارالدوله، صادق|مستشارالدوله صادق]]، [[بهار، محمدتقی (مشهد ۱۲۶۵ـ تهران ۱۳۳۰ش)|ملک‌الشعرای بهار]]، [[حکمت، علی اصغر (شیراز ۱۲۷۲ـ تهران ۱۳۵۹ش)|علی‌اصغر حکمت]]، [[شایگان، سیدعلی (شیراز ۱۲۸۱ـ۱۳۶۰ش)|سیدعلی شایگان]]، [[دهخدا، علی اکبر (تهران ۱۲۵۷ـ همان جا ۱۳۳۴ش)|علی‌اکبر دهخدا]]، مهکامه کاظمی (محصص)، [[فروزانفر، بدیع الزمان|بدیع‌الزمان فروزانفر]]، [[صادق هدایت]]، [[کریم کشاورز (رشت ۱۲۷۹ـ۱۳۶۵ش)|کریم کشاورز]] و ابوالحسن میلانی. ریاست کنگره با ملک‌الشعرا بهار، وزیر فرهنگ وقت، بود. این کنگره در هفت جلسه (از تاریخ 4 تا 12 تیر 1325) تشکیل شد که به سخنرانی و تبادل ‌نظر گذشت و سال بعد، در کتابی به نام ''نخستین کنگرۀ نویسندگان ایران'' به‌چاپ رسید. این واپسین کنگرۀ نویسندگان ایران را که با دعوت و حضور نزدیک به 80 تن از نویسندگان و شاعران و روشنفکران ایرانی در باغ «خانۀ فرهنگ» برگزار گردید در کنار رویدادهایی چون شب‌های شعر خوشه، شب‌های شعر گوته و رویدادهایی چون کنگرۀ بزرگداشت فردوسی مهم‌ترین رویدادهای ادبی یک سدۀ اخیر ایران می‌دانند.
از طرف انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی، در تهران، با حضور دانشمندان، ادیبان و پژوهشگران ایران و شوروی و در محل انجمن فرهنگی ایران و شوروی (موسوم به وکس) در تیر ۱۳۲۵ش تشکیل شد. اعضای هیئت‌رئیسۀ کنگره بدین شرح‌ بودند: [[مستشارالدوله، صادق|مستشارالدوله صادق]]، [[بهار، محمدتقی (مشهد ۱۲۶۵ـ تهران ۱۳۳۰ش)|ملک‌الشعرای بهار]]، [[حکمت، علی اصغر (شیراز ۱۲۷۲ـ تهران ۱۳۵۹ش)|علی‌اصغر حکمت]]، [[شایگان، سیدعلی (شیراز ۱۲۸۱ـ۱۳۶۰ش)|سیدعلی شایگان]]، [[دهخدا، علی اکبر (تهران ۱۲۵۷ـ همان جا ۱۳۳۴ش)|علی‌اکبر دهخدا]]، مهکامه کاظمی (محصص)، [[فروزانفر، بدیع الزمان|بدیع‌الزمان فروزانفر]]، [[هدایت، صادق (تهران ۱۲۸۱ـ پاریس ۱۳۳۰ش)|صادق هدایت]]، [[کشاورز، کریم (رشت ۱۲۷۹ـ۱۳۶۵ش)|کریم کشاورز]] و ابوالحسن میلانی. ریاست کنگره با ملک‌الشعرا بهار، وزیر فرهنگ وقت، بود. این کنگره در هفت جلسه (از تاریخ 4 تا 12 تیر 1325) تشکیل شد که به سخنرانی و تبادل ‌نظر گذشت و سال بعد، در کتابی به نام ''نخستین کنگرۀ نویسندگان ایران'' به‌چاپ رسید. این واپسین کنگرۀ نویسندگان ایران را که با دعوت و حضور نزدیک به 80 تن از نویسندگان و شاعران و روشنفکران ایرانی در باغ «خانۀ فرهنگ» برگزار گردید در کنار رویدادهایی چون شب‌های شعر خوشه، شب‌های شعر گوته و رویدادهایی چون کنگرۀ بزرگداشت فردوسی مهم‌ترین رویدادهای ادبی یک سدۀ اخیر ایران می‌دانند.


کنگره از ساعت شش و نیم عصر (4 تیر) با نطق رییس هیات مدیرۀ انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی (مستشارالدوله)، سخنان بهار و کالیشیان (نمایندۀ انجمن روابط فرهنگی اتحاد جماهیر شوروی با کشورهای خارجه در ایران) افتتاح شد و سپس با سخنرانی دکتر [[حکمت، علی اصغر (شیراز ۱۲۷۲ـ تهران ۱۳۵۹ش)|علی‌اصغر حکمت]] وارد دستور کار شد. طی روزهای بعد نیز افرادی از قبیل [[طبری، احسان (ساری ۱۲۹۵ـ تهران ۱۳۶۸ش)|احسان طبری]]، [[خانلری، پرویز (تهران ۱۲۹۲ـ همان جا ۱۳۶۹ش)|پرویز ناتل خانلری]]، [[نوشین، عبدالحسین (۱۲۸۴ـ۱۳۵۰ش)|عبدالحسین نوشین]]، [[نیما یوشیج]]، دکتر [[خطیبی، حسین (تهران ۱۲۹۵ـ۱۳۸۰ش)|حسین خطیبی]]، [[بزرگ علوی]] و [[سیاح، فاطمه (مسکو ۱۲۸۱ـ تهران ۱۳۲۶ش)|فاطمه سیاح]] با ایراد سخنرانی‌هایی به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند. در خلال این سخنرانی‌ها افرادی چون جلال همایی، شهاب فردوس، [[شهریار، محمدحسین (تبریز ۱۲۸۳ـ۱۳۶۷ش)|شهریار]]، [[صدارت اردکانی، علی (اردکان یزد ۱۲۸۶ش)|علی صدارت]]، عبدالعلی طاعتی، ابوالحسن میلانی، [[یغمایی، حبیب (۱۲۸۰ـ تهران ۱۳۶۳ش)|حبیب یغمایی]]، دکتر رعدی، اعتمادزاده و ژاله سلطانی شعرهای تازۀ خود را برای حاضران قرائت کردند و بزرگ علوی، [[بهروز، ذبیح (تهران ۱۲۶۹ـ ۱۳۵۰ش)|ذبیح بهروز]]، احمد طباطبایی و جواهری نیز نمونه‌هایی از داستان‌های خود را خواندند. در نهایت نیز احسان طبری برای بار چندم پشت تریبون قرار گرفت و مقاله‌ای را با عنوان «درباره انتقاد و ماهیت هنر و زیبایی هنری» برای حاضران قرائت کرد.  
کنگره از ساعت شش و نیم عصر (4 تیر) با نطق رییس هیات مدیرۀ انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی (مستشارالدوله)، سخنان بهار و کالیشیان (نمایندۀ انجمن روابط فرهنگی اتحاد جماهیر شوروی با کشورهای خارجه در ایران) افتتاح شد و سپس با سخنرانی دکتر [[حکمت، علی اصغر (شیراز ۱۲۷۲ـ تهران ۱۳۵۹ش)|علی‌اصغر حکمت]] وارد دستور کار شد. طی روزهای بعد نیز افرادی از قبیل [[طبری، احسان (ساری ۱۲۹۵ـ تهران ۱۳۶۸ش)|احسان طبری]]، [[خانلری، پرویز (تهران ۱۲۹۲ـ همان جا ۱۳۶۹ش)|پرویز ناتل خانلری]]، [[نوشین، عبدالحسین (۱۲۸۴ـ۱۳۵۰ش)|عبدالحسین نوشین]]، [[نیما یوشیج]]، دکتر [[خطیبی، حسین (تهران ۱۲۹۵ـ۱۳۸۰ش)|حسین خطیبی]]، [[بزرگ علوی]] و [[سیاح، فاطمه (مسکو ۱۲۸۱ـ تهران ۱۳۲۶ش)|فاطمه سیاح]] با ایراد سخنرانی‌هایی به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند. در خلال این سخنرانی‌ها افرادی چون جلال همایی، شهاب فردوس، [[شهریار، محمدحسین (تبریز ۱۲۸۳ـ۱۳۶۷ش)|شهریار]]، [[صدارت اردکانی، علی|علی صدارت]]، عبدالعلی طاعتی، ابوالحسن میلانی، [[یغمایی، حبیب (۱۲۸۰ـ تهران ۱۳۶۳ش)|حبیب یغمایی]]، دکتر رعدی، اعتمادزاده و ژاله سلطانی شعرهای تازۀ خود را برای حاضران قرائت کردند و بزرگ علوی، [[بهروز، ذبیح (تهران ۱۲۶۹ـ ۱۳۵۰ش)|ذبیح بهروز]]، احمد طباطبایی و جواهری نیز نمونه‌هایی از داستان‌های خود را خواندند. در نهایت نیز احسان طبری برای بار چندم پشت تریبون قرار گرفت و مقاله‌ای را با عنوان «درباره انتقاد و ماهیت هنر و زیبایی هنری» برای حاضران قرائت کرد.  


پس از سخنرانی احسان طبری، ملک‌الشعرای بهار با تشکر از حاضران متنی را به عنوان قطعنامۀ نخستین کنگره نویسندگان ایران برای تصویب اعضا قرائت کرد. متن این قطعنامه که به تصویب اعضا رسید، بدین شرح است: ادبیات ایران در طی قرون متمادیه هماره از جنگ خیر و شر و پیکار یزدان و اهریمن سخن گفته، احساسات عالیه انسان‌دوستی و برابری ابنای بشر را در دل‌ها برانگیخته و از این رهگذر نه تنها در اخلاق و فرهنگ مردم ایران بلکه در ادبیات و مدنیت جهانی تاثیری به سزا و عمیق داشته است؛ ادبیات معاصر نیز کم و بیش این وظیفه بزرگ، یعنی هدایت و تربیت مردم را انجام داده، در جنبش آزادی ایران سهم بزرگی به عهده گرفته، به خصوص عده‌ای از نویسندگان و شاعران در طی جنگ اخیر با اصولی که حریت و فضیلت و فرهنگ جهانی را مورد تهدید قرار داده بود به مبارزه برخاسته و خلق را آگاه ساختند. مع‌هذا می‌توان گفت که نثر و نظم کنونی ایران چنان که از سخنرانی‌ها و مباحث کنگره برمی‌آید، وظایف دیگری در تقابل مردم ایران و جهانیان به عده دارد که باید در آینده انجام دهد. با در نظر گرفتن مراتب فوق:
پس از سخنرانی احسان طبری، ملک‌الشعرای بهار با تشکر از حاضران متنی را به عنوان قطعنامۀ نخستین کنگره نویسندگان ایران برای تصویب اعضا قرائت کرد. متن این قطعنامه که به تصویب اعضا رسید، بدین شرح است: ادبیات ایران در طی قرون متمادیه هماره از جنگ خیر و شر و پیکار یزدان و اهریمن سخن گفته، احساسات عالیه انسان‌دوستی و برابری ابنای بشر را در دل‌ها برانگیخته و از این رهگذر نه تنها در اخلاق و فرهنگ مردم ایران بلکه در ادبیات و مدنیت جهانی تاثیری به سزا و عمیق داشته است؛ ادبیات معاصر نیز کم و بیش این وظیفه بزرگ، یعنی هدایت و تربیت مردم را انجام داده، در جنبش آزادی ایران سهم بزرگی به عهده گرفته، به خصوص عده‌ای از نویسندگان و شاعران در طی جنگ اخیر با اصولی که حریت و فضیلت و فرهنگ جهانی را مورد تهدید قرار داده بود به مبارزه برخاسته و خلق را آگاه ساختند. مع‌هذا می‌توان گفت که نثر و نظم کنونی ایران چنان که از سخنرانی‌ها و مباحث کنگره برمی‌آید، وظایف دیگری در تقابل مردم ایران و جهانیان به عده دارد که باید در آینده انجام دهد. با در نظر گرفتن مراتب فوق:
خط ۲۵: خط ۲۵:
در این کنگره افراد زیر به عنوان سخنران و مهمان دعوت شدند:  
در این کنگره افراد زیر به عنوان سخنران و مهمان دعوت شدند:  


آذراغلی، [[اعتمادزاده، حسین|اعتمادزاده]]، افراشته، [[اقبال آشتیانی، عباس (آشتیان ۱۲۷۵ـ ایتالیا ۱۳۳۴ش)|عباس اقبال]]، [[آل احمد، جلال (تهران ۱۳۰۲ـ اسالم ۱۳۴۸ش)|جلال آل‌احمد]]، امینی، دانش بزرگ‌نیا، علی بزرگ‌نیا، [[ملک الشعرای بهار|ملک‌الشعرا بهار]]، [[بهروز، ذبیح (تهران ۱۲۶۹ـ ۱۳۵۰ش)|ذبیح‌الله بهروز]]، [[بهمنیار، احمد (کرمان ۱۲۶۲ـ تهران ۱۳۳۴ش)|بهمنیار]]، [[پژمان بختیاری، حسین (تهران ۱۲۷۹ـ۱۳۵۳ش)|پژمان بختیاری]]، [[پورداود، ابراهیم (رشت ۱۲۶۴ـ تهران ۱۳۴۷ش)|ابراهیم پورداوود]]، تقوی، [[توللی، فریدون (شیراز ۱۲۹۸ـ همان جا ۱۳۶۴ش)|فریدون توللی]]، دکتر جرجانی، جلی، جواهری، [[چوبک، صادق (بوشهر ۱۲۹۵ـ امریکا ۱۳۷۷ش)|صادق چوبک]]، [[حالت، ابوالقاسم (تهران ۱۲۹۸ـ همان جا ۱۳۷۱ش)|ابوالقاسم حالت]]، حبیب‌اللهی، مطیع‌الدوله حجازی، حشمت‌زاده، علی‌اصغر حکمت، فروغ حکمت، [[حمیدی شیرازی، مهدی (شیراز ۱۲۹۳ـ تهران ۱۳۶۵ش)|حمیدی شیرازی]]، دکتر [[خانلری، پرویز (تهران ۱۲۹۲ـ همان جا ۱۳۶۹ش)|پرویز ناتل خانلری]]، [[خانلری، زهرا (تهران ۱۲۹۴ـ همان جا ۱۳۶۹ش)|زهرا خانلری]]، دکتر خطیبی، [[دهخدا، علی اکبر (تهران ۱۲۵۷ـ همان جا ۱۳۳۴ش)|علی‌اکبر دهخدا]]، [[رعدی آذرخشی، غلامعلی (تبریز ۱۲۸۸ـ تهران ۱۳۷۸ش)|رعدی آذرخشی]]، ژاله، حسین سمیعی ادیب‌السلطنه، [[سیاح، فاطمه (مسکو ۱۲۸۱ـ تهران ۱۳۲۶ش)|فاطمه سیاح]]، دکتر شایگان، شکوهی، شمس، شهاب فردوسی، [[شهریار، محمدحسین (تبریز ۱۲۸۳ـ۱۳۶۷ش)|شهریار]]، [[شیبانی، منوچهر (کاشان ۱۳۰۲ـ تهران ۱۳۷۰ش)|منوچهر شیبانی]]، صبحی، صدارت، دکتر صورتگر، طاعتی، طباطبایی، احسان طبری، بزرگ علوی، پرتو علوی، دکتر علی‌آبادی، فرات، فروزانفر، فلسفی، فیاض، میرزا عبدالعظیم‌خان قریب، قهرمان، میرزا محمدخان قزوینی، [[کشاورز، کریم (رشت ۱۲۷۹ـ۱۳۶۵ش)|کریم کشاورز]]، کمالی، کیا، گرگانی، گلچین، گنابادی، مهکامه محصص، [[مدرس رضوی، محمدتقی (مشهد ۱۲۷۴ـ تهران ۱۳۶۵ش)|مدرس رضوی]]، مژده، دکتر [[معین، محمد (رشت ۱۲۹۳ـ تهران ۱۳۵۰ش)|محمد معین]]، [[معینیان، نصرت الله (اصفهان ۱۳۰۱ش)|معینیان]]، [[رهی معیری (تهران ۱۲۸۸ـ ۱۳۴۷ش)|رهی معیری]]، [[مؤید ثابتی، سید علی|موید ثابتی]]، میلانی، علی ناصحی، [[نفیسی، سعید (تهران ۱۲۷۴ـ همان جا ۱۳۴۵ش)|سعید نفیسی]]، نواب ‌صفا، [[نوشین، عبدالحسین (۱۲۸۴ـ۱۳۵۰ش)|عبدالحسین نوشین]]، نیما یوشیج، [[هدایت، صادق (تهران ۱۲۸۱ـ پاریس ۱۳۳۰ش)|صادق هدایت]]، [[همایی، جلال الدین (اصفهان ۱۲۷۸ ـ اصفهان ۱۳۵۹)|جلال‌الدین همایی]] و [[یغمایی، حبیب (۱۲۸۰ـ تهران ۱۳۶۳ش)|حبیب یغمایی]].
آذراغلی، [[اعتمادزاده، حسین|اعتمادزاده]]، افراشته، [[اقبال آشتیانی، عباس (آشتیان ۱۲۷۵ـ ایتالیا ۱۳۳۴ش)|عباس اقبال]]، [[آل احمد، جلال (تهران ۱۳۰۲ـ اسالم ۱۳۴۸ش)|جلال آل‌احمد]]، امینی، دانش بزرگ‌نیا، علی بزرگ‌نیا، ملک‌الشعرا بهار، [[بهروز، ذبیح (تهران ۱۲۶۹ـ ۱۳۵۰ش)|ذبیح‌الله بهروز]]، [[بهمنیار، احمد (کرمان ۱۲۶۲ـ تهران ۱۳۳۴ش)|بهمنیار]]، [[پژمان بختیاری، حسین (تهران ۱۲۷۹ـ۱۳۵۳ش)|پژمان بختیاری]]، [[پورداود، ابراهیم (رشت ۱۲۶۴ـ تهران ۱۳۴۷ش)|ابراهیم پورداوود]]، تقوی، [[توللی، فریدون (شیراز ۱۲۹۸ـ همان جا ۱۳۶۴ش)|فریدون توللی]]، دکتر جرجانی، جلی، جواهری، [[چوبک، صادق (بوشهر ۱۲۹۵ـ امریکا ۱۳۷۷ش)|صادق چوبک]]، [[حالت، ابوالقاسم (تهران ۱۲۹۸ـ همان جا ۱۳۷۱ش)|ابوالقاسم حالت]]، حبیب‌اللهی، مطیع‌الدوله حجازی، حشمت‌زاده، علی‌اصغر حکمت، فروغ حکمت، [[حمیدی شیرازی، مهدی (شیراز ۱۲۹۳ـ تهران ۱۳۶۵ش)|حمیدی شیرازی]]، دکتر [[خانلری، پرویز (تهران ۱۲۹۲ـ همان جا ۱۳۶۹ش)|پرویز ناتل خانلری]]، [[خانلری، زهرا (تهران ۱۲۹۴ـ همان جا ۱۳۶۹ش)|زهرا خانلری]]، دکتر خطیبی، [[دهخدا، علی اکبر (تهران ۱۲۵۷ـ همان جا ۱۳۳۴ش)|علی‌اکبر دهخدا]]، [[رعدی آذرخشی، غلامعلی (تبریز ۱۲۸۸ـ تهران ۱۳۷۸ش)|رعدی آذرخشی]]، ژاله، حسین سمیعی ادیب‌السلطنه، [[سیاح، فاطمه (مسکو ۱۲۸۱ـ تهران ۱۳۲۶ش)|فاطمه سیاح]]، دکتر شایگان، شکوهی، شمس، شهاب فردوسی، [[شهریار، محمدحسین (تبریز ۱۲۸۳ـ۱۳۶۷ش)|شهریار]]، [[شیبانی، منوچهر (کاشان ۱۳۰۲ـ تهران ۱۳۷۰ش)|منوچهر شیبانی]]، صبحی، صدارت، دکتر صورتگر، طاعتی، طباطبایی، احسان طبری، بزرگ علوی، پرتو علوی، دکتر علی‌آبادی، فرات، فروزانفر، فلسفی، فیاض، میرزا عبدالعظیم‌خان قریب، قهرمان، میرزا محمدخان قزوینی، کریم کشاورز، کمالی، کیا، گرگانی، گلچین، گنابادی، مهکامه محصص، [[مدرس رضوی، محمدتقی (مشهد ۱۲۷۴ـ تهران ۱۳۶۵ش)|مدرس رضوی]]، مژده، دکتر [[معین، محمد (رشت ۱۲۹۳ـ تهران ۱۳۵۰ش)|محمد معین]]، [[معینیان، نصرت الله|معینیان]]، [[رهی معیری (تهران ۱۲۸۸ـ ۱۳۴۷ش)|رهی معیری]]، [[مؤید ثابتی، سید علی|موید ثابتی]]، میلانی، علی ناصحی، [[نفیسی، سعید (تهران ۱۲۷۴ـ همان جا ۱۳۴۵ش)|سعید نفیسی]]، نواب ‌صفا، [[نوشین، عبدالحسین (۱۲۸۴ـ۱۳۵۰ش)|عبدالحسین نوشین]]، نیما یوشیج، صادق هدایت، [[همایی، جلال الدین (اصفهان ۱۲۷۸ ـ اصفهان ۱۳۵۹)|جلال‌الدین همایی]] و [[یغمایی، حبیب (۱۲۸۰ـ تهران ۱۳۶۳ش)|حبیب یغمایی]].


نخستین کنگره نویسندگان ایران هرچند بعدتر در ادبیات و ایجاد نگاه نو به ادبیات تاثیر زیادی داشت، اما در وجه صنفی با شکست روبرو شد. بند آخر قطعنامه کنگره تاکیدی بود بر تلاش پیگیر برای به وجود آمدن تشکلی فراگیر برای دفاع از نویسندگان. آرزویی که با وجود تشکیل کانون نویسندگان ایران در سال‌های پس از آن هرگز جامۀ عمل‌ نپوشید.   
نخستین کنگره نویسندگان ایران هرچند بعدتر در ادبیات و ایجاد نگاه نو به ادبیات تاثیر زیادی داشت، اما در وجه صنفی با شکست روبرو شد. بند آخر قطعنامه کنگره تاکیدی بود بر تلاش پیگیر برای به وجود آمدن تشکلی فراگیر برای دفاع از نویسندگان. آرزویی که با وجود تشکیل کانون نویسندگان ایران در سال‌های پس از آن هرگز جامۀ عمل‌ نپوشید.   

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ سپتامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۴۷

مستشارالدوله
مستشارالدوله
محمدتقی بهار
محمدتقی بهار
احسان طبری
احسان طبری
نیما یوشیج
نیما یوشیج
صادق هدایت
صادق هدایت

نخستین کنگرۀ نویسندگان ایران

از طرف انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی، در تهران، با حضور دانشمندان، ادیبان و پژوهشگران ایران و شوروی و در محل انجمن فرهنگی ایران و شوروی (موسوم به وکس) در تیر ۱۳۲۵ش تشکیل شد. اعضای هیئت‌رئیسۀ کنگره بدین شرح‌ بودند: مستشارالدوله صادق، ملک‌الشعرای بهار، علی‌اصغر حکمت، سیدعلی شایگان، علی‌اکبر دهخدا، مهکامه کاظمی (محصص)، بدیع‌الزمان فروزانفر، صادق هدایت، کریم کشاورز و ابوالحسن میلانی. ریاست کنگره با ملک‌الشعرا بهار، وزیر فرهنگ وقت، بود. این کنگره در هفت جلسه (از تاریخ 4 تا 12 تیر 1325) تشکیل شد که به سخنرانی و تبادل ‌نظر گذشت و سال بعد، در کتابی به نام نخستین کنگرۀ نویسندگان ایران به‌چاپ رسید. این واپسین کنگرۀ نویسندگان ایران را که با دعوت و حضور نزدیک به 80 تن از نویسندگان و شاعران و روشنفکران ایرانی در باغ «خانۀ فرهنگ» برگزار گردید در کنار رویدادهایی چون شب‌های شعر خوشه، شب‌های شعر گوته و رویدادهایی چون کنگرۀ بزرگداشت فردوسی مهم‌ترین رویدادهای ادبی یک سدۀ اخیر ایران می‌دانند.

کنگره از ساعت شش و نیم عصر (4 تیر) با نطق رییس هیات مدیرۀ انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی (مستشارالدوله)، سخنان بهار و کالیشیان (نمایندۀ انجمن روابط فرهنگی اتحاد جماهیر شوروی با کشورهای خارجه در ایران) افتتاح شد و سپس با سخنرانی دکتر علی‌اصغر حکمت وارد دستور کار شد. طی روزهای بعد نیز افرادی از قبیل احسان طبری، پرویز ناتل خانلری، عبدالحسین نوشین، نیما یوشیج، دکتر حسین خطیبی، بزرگ علوی و فاطمه سیاح با ایراد سخنرانی‌هایی به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند. در خلال این سخنرانی‌ها افرادی چون جلال همایی، شهاب فردوس، شهریار، علی صدارت، عبدالعلی طاعتی، ابوالحسن میلانی، حبیب یغمایی، دکتر رعدی، اعتمادزاده و ژاله سلطانی شعرهای تازۀ خود را برای حاضران قرائت کردند و بزرگ علوی، ذبیح بهروز، احمد طباطبایی و جواهری نیز نمونه‌هایی از داستان‌های خود را خواندند. در نهایت نیز احسان طبری برای بار چندم پشت تریبون قرار گرفت و مقاله‌ای را با عنوان «درباره انتقاد و ماهیت هنر و زیبایی هنری» برای حاضران قرائت کرد.

پس از سخنرانی احسان طبری، ملک‌الشعرای بهار با تشکر از حاضران متنی را به عنوان قطعنامۀ نخستین کنگره نویسندگان ایران برای تصویب اعضا قرائت کرد. متن این قطعنامه که به تصویب اعضا رسید، بدین شرح است: ادبیات ایران در طی قرون متمادیه هماره از جنگ خیر و شر و پیکار یزدان و اهریمن سخن گفته، احساسات عالیه انسان‌دوستی و برابری ابنای بشر را در دل‌ها برانگیخته و از این رهگذر نه تنها در اخلاق و فرهنگ مردم ایران بلکه در ادبیات و مدنیت جهانی تاثیری به سزا و عمیق داشته است؛ ادبیات معاصر نیز کم و بیش این وظیفه بزرگ، یعنی هدایت و تربیت مردم را انجام داده، در جنبش آزادی ایران سهم بزرگی به عهده گرفته، به خصوص عده‌ای از نویسندگان و شاعران در طی جنگ اخیر با اصولی که حریت و فضیلت و فرهنگ جهانی را مورد تهدید قرار داده بود به مبارزه برخاسته و خلق را آگاه ساختند. مع‌هذا می‌توان گفت که نثر و نظم کنونی ایران چنان که از سخنرانی‌ها و مباحث کنگره برمی‌آید، وظایف دیگری در تقابل مردم ایران و جهانیان به عده دارد که باید در آینده انجام دهد. با در نظر گرفتن مراتب فوق:

۱. کنگره آرزومند است که نویسندگان ایران در نظم و نثر، سنت دیرین ادبیات فارسی، یعنی طرفداری از حق و عدالت و مخالفت با ستمگری و زشتی را پیروی نمایند و در آثار خود از آزادی و عدل و دانش و دفع خرافات هواخواهی نموده، پیکار بر ضد اصول و بقایای فاشیزم را موضوع بحث و تراوش فکر خود قرار دهند و به حمایت صلح جهانی و افکار بشردوستی و دموکراسی حقیقی برای ترقی و تعالی ایران کوشش کنند.

۲. کنگره آرزومند است که نویسندگان و شاعران به خلق روی آورند و بدون اینکه افراط روا دارند در جست‌وجوی اسلوب‌ها و سبک‌های جدیدی که ملایم و منطبق با زندگی کنونی باشد برآیند و انتقاد ادبی سالم و علمی را که شرط لازم پیدایش ادبیات بزرگ است، ترویج کنند.

۳. کنگره آرزومند است که مناسبات فرهنگی و ادبی موجود بین ملت ایران و تمام دموکراسی‌های ترقی‌خواه جهان، بالاخص اتحاد شوروی بیش از پیش استوار گشته، به نفع صلح و بشریت توسعه یابد.

۴. کنگره از هیات مدیره انجمن روابط فرهنگی ایران با اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی که انعقاد این کنگره از ابتکارات حسنه آن به شمار می‌رود، سپاسگزار است.

۵. کنگره تاسیس یک کمیسیون و تشکیلات موقتی که بنیاد اتحادیه گویندگان و نویسندگان ایران را پی‌ریزی کند، ضروری می‌داند و اجرای این منظور را هیات رییسه محول می‌نماید.


در این کنگره افراد زیر به عنوان سخنران و مهمان دعوت شدند:

آذراغلی، اعتمادزاده، افراشته، عباس اقبال، جلال آل‌احمد، امینی، دانش بزرگ‌نیا، علی بزرگ‌نیا، ملک‌الشعرا بهار، ذبیح‌الله بهروز، بهمنیار، پژمان بختیاری، ابراهیم پورداوود، تقوی، فریدون توللی، دکتر جرجانی، جلی، جواهری، صادق چوبک، ابوالقاسم حالت، حبیب‌اللهی، مطیع‌الدوله حجازی، حشمت‌زاده، علی‌اصغر حکمت، فروغ حکمت، حمیدی شیرازی، دکتر پرویز ناتل خانلری، زهرا خانلری، دکتر خطیبی، علی‌اکبر دهخدا، رعدی آذرخشی، ژاله، حسین سمیعی ادیب‌السلطنه، فاطمه سیاح، دکتر شایگان، شکوهی، شمس، شهاب فردوسی، شهریار، منوچهر شیبانی، صبحی، صدارت، دکتر صورتگر، طاعتی، طباطبایی، احسان طبری، بزرگ علوی، پرتو علوی، دکتر علی‌آبادی، فرات، فروزانفر، فلسفی، فیاض، میرزا عبدالعظیم‌خان قریب، قهرمان، میرزا محمدخان قزوینی، کریم کشاورز، کمالی، کیا، گرگانی، گلچین، گنابادی، مهکامه محصص، مدرس رضوی، مژده، دکتر محمد معین، معینیان، رهی معیری، موید ثابتی، میلانی، علی ناصحی، سعید نفیسی، نواب ‌صفا، عبدالحسین نوشین، نیما یوشیج، صادق هدایت، جلال‌الدین همایی و حبیب یغمایی.

نخستین کنگره نویسندگان ایران هرچند بعدتر در ادبیات و ایجاد نگاه نو به ادبیات تاثیر زیادی داشت، اما در وجه صنفی با شکست روبرو شد. بند آخر قطعنامه کنگره تاکیدی بود بر تلاش پیگیر برای به وجود آمدن تشکلی فراگیر برای دفاع از نویسندگان. آرزویی که با وجود تشکیل کانون نویسندگان ایران در سال‌های پس از آن هرگز جامۀ عمل‌ نپوشید.