چهارپاره: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Mohammadi2 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<p dir="RTL" style="text-align: justify;"> | <p dir="RTL" style="text-align: justify;">چهارپاره</p> <p dir="RTL" style="text-align: justify;">(یا: چارپاره/ دوبیتی‌های پیوسته) از قالب‌های نوظهور شعر فارسی. به دوبیتی‌هایی با قافیه‌های متفاوت و وزن یکسان که از نظر معنی با هم ارتباط دارند چهارپاره می‌گویند. رایج‌ترین شکل آن، این است که فقط مصراع‌های زوج هم‌قافیه باشند. چهارپاره در وزن، آزاد است و در وزن‌هایی غیر از وزن دوبیتی نیز سروده شده است. این قالب پس از مشروطه و در دوران معاصر در ایران رواج یافت و تلاشی بود در جهت ایجاد یک قالب نو که بتواند درونمایهی تازه‌ای داشته باشد. پژوهندگان شعر معاصر فارسی غالباً شعر "وفا به عهد" [[ابوالقاسم_لاهوتی|ابوالقاسم_لاهوتی]] را نخستین چهارپاره‌ی زبان فارسی دانسته‌اند. درونمایهی چهارپاره بیشتر اجتماعی و غنایی است. در چند دهه‌ی اخیر در میان قالب‌های سنتی بعد از غزل توجه خاصی به چهارپاره شده است. [[فریدون_توللی|فریدون_توللی]]، [[خانلری،_پرویز_(تهران_۱۲۹۲ـ_همان_جا_۱۳۶۹ش)|دکتر خانلری]]، [[نادر_نادرپور|نادر_نادرپور]]، [[فریدون_مشیری|فریدون_مشیری]] و [[فروغ_فرخ_زاد|فروغ فرخزاد]] در میان شاعران پیش از انقلاب اسلامی و از چهارپاره‌سرایان اخیر [[قیصر_امین_پور|قیصر امین‌پور]]، سعید بیابانکی و علیرضا آذر از شاعران معروف این قالبند. چهارپاره حداقل شامل دوبند می‌شود ولی برایش سقفی مشخص نشده است. از شعرهایی که در این قالب و به زبان محاوره سروده شده‌اند در ترانه‌های پاپ به صورت گسترده‌ای استفاده می‌شود.</p> <p dir="RTL" style="text-align: justify;">در انتها، دو بند از شعر معروف «بت‌تراش» از نادرپور را برای نمونه می‌آوریم:</p> <p dir="RTL" style="text-align: justify;"></p> <p dir="RTL" style="text-align: justify;">پیکرتراش پیرم و با تیشه‌ی خیال<br/> یک شب تو را ز مرمر شعر آفریده‌ام<br/> تا در نگین چشم تو نقش هوس نهم<br/> ناز هزار چشم سیه را خریده‌ام</p> <p dir="RTL" style="text-align: justify;">بر قامتت که وسوسه‌ی شست‌وشو در اوست<br/> پاشیده‌ام شراب کف‌آلود ماه را<br/> تا از گزند چشم بدت ایمنی دهم<br/> دزدیده‌ام ز چشم حسودان نگاه را</p> <p dir="RTL" style="text-align: justify;"></p> | ||
---- | ---- | ||
[[Category:ادبیات فارسی]] [[Category:اصطلاحات، قالب ها و سبک های ادبی]] | [[Category:ادبیات فارسی]] [[Category:اصطلاحات، قالب ها و سبک های ادبی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۲۷
چهارپاره
(یا: چارپاره/ دوبیتی‌های پیوسته) از قالب‌های نوظهور شعر فارسی. به دوبیتی‌هایی با قافیه‌های متفاوت و وزن یکسان که از نظر معنی با هم ارتباط دارند چهارپاره می‌گویند. رایج‌ترین شکل آن، این است که فقط مصراع‌های زوج هم‌قافیه باشند. چهارپاره در وزن، آزاد است و در وزن‌هایی غیر از وزن دوبیتی نیز سروده شده است. این قالب پس از مشروطه و در دوران معاصر در ایران رواج یافت و تلاشی بود در جهت ایجاد یک قالب نو که بتواند درونمایهی تازه‌ای داشته باشد. پژوهندگان شعر معاصر فارسی غالباً شعر "وفا به عهد" ابوالقاسم_لاهوتی را نخستین چهارپاره‌ی زبان فارسی دانسته‌اند. درونمایهی چهارپاره بیشتر اجتماعی و غنایی است. در چند دهه‌ی اخیر در میان قالب‌های سنتی بعد از غزل توجه خاصی به چهارپاره شده است. فریدون_توللی، دکتر خانلری، نادر_نادرپور، فریدون_مشیری و فروغ فرخزاد در میان شاعران پیش از انقلاب اسلامی و از چهارپاره‌سرایان اخیر قیصر امین‌پور، سعید بیابانکی و علیرضا آذر از شاعران معروف این قالبند. چهارپاره حداقل شامل دوبند می‌شود ولی برایش سقفی مشخص نشده است. از شعرهایی که در این قالب و به زبان محاوره سروده شده‌اند در ترانه‌های پاپ به صورت گسترده‌ای استفاده می‌شود.
در انتها، دو بند از شعر معروف «بت‌تراش» از نادرپور را برای نمونه می‌آوریم:
پیکرتراش پیرم و با تیشه‌ی خیال
یک شب تو را ز مرمر شعر آفریده‌ام
تا در نگین چشم تو نقش هوس نهم
ناز هزار چشم سیه را خریده‌ام
بر قامتت که وسوسه‌ی شست‌وشو در اوست
پاشیده‌ام شراب کف‌آلود ماه را
تا از گزند چشم بدت ایمنی دهم
دزدیده‌ام ز چشم حسودان نگاه را