آلنوش تریان

آلنوش تریان
زادروز	تهران ۱۸ آبان ۱۲۹۹ش
درگذشت	تهران ۱۵ اسفند ۱۳۸۹ش
محل زندگی	ایران
ملیت	ایرانی
تحصیلات و محل تحصیل	دکتری فیزیک- دانشگاه سوربن
شغل و تخصص اصلی	فیزیکدان
گروه مقاله	فیزیک و مکانیک
خویشاوندان سرشناس	آرتو تریان (پدر)؛ وارتو تریان (مادر)
جوایز و افتخارات	لوح تقدیر از طرف مدیریت سازمان علوم و ستاره‌شناسی تهران، لوح تقدیر از طرف دانشکده فیزیک دانشگاه تهران، لوح تقدیر از طرف انجمن نجوم آماتوری ایران، لوح تقدیر از طرف مؤسسه‌ی ژئوفیزیک ایران (۱۳۸۵)

آلنوش تریان

آلنوش تریان (تهران ۱۸ آبان ۱۲۹۹ش- تهران ۱۵ اسفند ۱۳۸۹ش) Alenush Terian

(یا آلنوش طریان) فیزیکدان ایرانی؛ مشهور به «مادر نجوم» ایران. از پدر و مادری تحصیل‌کرده و ارمنی‌تبار که از بزرگان تئاتر ایران بودند زاده شد. پدرش آرتو تریان دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی بازیگری از مسکو و پایه‌‌گذار دومین مرکز آموزشی هنرهای دراماتیک و نمایش در ایران بود و بخش‌هایی از شاهنامه را به زبان ارمنی برگردانده بود. مادرش وارتو تریان رشته‌ی ادبیات و هنر سخنوری را در سوییس تحصیل کرده و نخستین زن ایرانی ارمنی است که شعرهای فارسی را دکلمه و در هنر نمایش نیز فعالیت می‌کرد.

آلنوش تحصیلاتش را در دبیرستان انوشیروان دادگر زرتشتیان گذراند. مدرک لیسانس خود را در سال ۱۳۲۶ از دانشگاه تهران گرفت و همان‌جا به عنوان متصدی عملیات آزمایشگاهی دانشکده علوم استخدام شد. سپس درخواست بورس تحصیلی کرد ولی به دلیل زن بودن، با این درخواست موافقت نشد. او با خرج خانواده‌ی خود به دانشگاه سوربن رفت و سال ۱۳۳۵ (۱۹۵۶ میلادی) از آن دانشگاه در رشته‌ی فیزیک مدرک دکترا گرفت. با وجود پیشنهاد استادی در دانشگاه سوربن، با هدف خدمت به کشورش به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران به عنوان دانشیار ترمودینامیک منصوب شد. در سال ۱۳۳۸ برای شرکت در بورسیه‌ی دولتی آلمان در مطالعه‌ی رصدخانه‌ی خورشیدی انتخاب شد و پس از چهارماه مطالعه به ایران بازگشت و در سال ۱۳۴۵ نقش عمده‌ای را در بنیان‌گذاری نخستین رصدخانه‌ی فیزیک خورشیدی در ایران ایفا کرد.

وی در سال ۱۳۴۳ به مقام استادی در دانشگاه تهران رسید و نخستین کسی بود که درس فیزیک ستاره‌ها (اخترفیزیک) را در ایران تدریس کرد. او به زبان‌های فارسی، ارمنی و فرانسوی مسلط بود و با ترکی و انگلیسی نیز آشنایی داشت. تریان بعد از ۳۰ سال تدریس، در سال ۱۳۵۸ بازنشسته شد. او هرگز ازدواج نکرد و خانه‌اش را در جلفای‌ نو اصفهان، وقف دانشجویانی که محل اسکان مناسبی نداشتند کرد و در اواخر عمر در «آسایشگاه سالمندان توحید» زندگی می‌کرد.

سمت‌ها:

جایگاه استادی دانشگاه تهران از سال ۱۳۴۳ و ریاست گروه تحقیقات فیزیک خورشیدی دانشگاه تهران از نیمه‌ی دوم دهه‌ی 1340 تا زمان بازنشستگی.

لوح‌های تقدیر اهدا شده به او:

نشان مسروپ ماشتوتس از طرف جاثلیق آرام کشیشیان. لوح تقدیر از طرف وزارت رفاه و تأمین اجتماعی، به مناسبت کسب عنوان پیشکسوت برجسته‌ی کشوری. لوح تقدیر از طرف مدیریت سازمان علوم و ستاره‌شناسی تهران، لوح سپاس از مدیر کل دفتر امور سالمندان لوح تقدیر از طرف دانشکده فیزیک دانشگاه تهران لوح تقدیر از طرف انجمن نجوم آماتوری ایران لوح تقدیر سازمان بهزیستی کشور، به مناسبت روز جهانی سالمندان ۱۳۸۵ لوح تقدیر از طرف مؤسسه‌ی ژئوفیزیک ایران ۱۳۸۵ لوح تقدیر از طرف دفتر ریاست جمهوری ۱۳۸۵ لوح تقدیر از طرف انجمن خیریه‌ی بانوان ارمنی‌های تهران ۱۳۸۵ لوح یادبود از طرف انجمن فرهنگی بیستون ۱۳۸۸ دریافت عنوان پیشکسوت نمونه‌ی کشور ۱۳۸۸ لوح سپاس از طرف سازمان اسناد و کتابخانهٔ ملی ۱۳۸۹ لوح تقدیر از طرف مؤسسه ترجمه و تحقیق هور و انجمن خیریه‌ی بانوان ارمنی‌های تهران ۱۳۸۹

---