الهی اردبیلی، جلال الدین حسین (۸۷۰ ـ۹۵۰ق)

اِلهیِ اَردِبیلی، جلال‌الدین حسین (۸۷۰ ـ۹۵۰ق)
(متخلص به الهی و ملقب به کمال‌الدین) متکلم، فقیه، شارح، مفسر، ریاضی‌دان و شاعر صوفی‌مسلک ایرانی. در جوانی علوم شرعی را نزد شیخ علی آملی آموخت و علوم عقلی و نقلی را در محضر جلال‌الدین دوانی و امیر غیاث‌الدین منصور در شیراز فراگرفت و در همین دوره مدتی نزد سلطان حیدر صفوی به سیر و سلوک پرداخت و سپس به اشارۀ او برای ادامۀ تحصیل به هرات رفت. در آن‌جا تفسیر و حدیث را نزد امیر جمال‌الدین عطاء‌الله حسینی آموخت و در زمرۀ ندیمان امیرعلی‌شیر نوایی قرار گرفت. در حدود‌ ۹۰۲ق به اردبیل بازگشت و خادم روضۀ صفی‌الدین اردبیلی شد و در همان‌جا به تدریس پرداخت. وبه دربار شاه اسماعیل صفوی راه یافت. به زبان‌های فارسی، عربی و ترکی تسلط و با بیشتر علوم رایج روزگار خود آشنایی داشت. الهی بر بسیاری تألیفات کلامی و فقهی خود و دیگران حاشیه، تعلیقه و شرح نوشته است. از آثارش: شرح گلشن راز به نظم و نثر؛ تفسیر الهی که تفسیر قرآن به فارسی و عربی است؛ منهج‌الفصاحة فی شرح نهج‌البلاغهکه ترجمه و شرح فارسی نهج‌البلاغه است (تهران، ۱۳۵۵ق)؛ امامت به ترکی و فارسی؛ تاج‌المناقب فی فضائل الائمةا‌لاثنی عشر به فارسی در امامت؛ رساله در فراست به فارسی؛ خلاصة‌الفقه به فارسی؛ ترجمۀ مهج‌الدعوات و منهج‌العنایات.