آریستید، ژان برتران (۱۹۵۳)
آریسْتید، ژان بِرْتْران (۱۹۵۳م - )(Aristide, Jean-Bertrand)
| ژان برتران آریستید Jean-Bertrand Aristide | |
|---|---|
| زادروز |
۱۹۵۳م |
| ملیت | هاییتی |
| شغل و تخصص اصلی | دولتمرد |
| گروه مقاله | تاریخ جهان |
رئیس‌جمهور هائیتی در سه دوره، ۱۹۹۰ـ۱۹۹۱م، ۱۹۹۴ـ۱۹۹۵م، و ۲۰۰۱ـ۲۰۰۳م. او که کشیشی کاتولیک و چپ‌گرا، و مخالف رژیم راست‌گرای خاندان دووالیه[۱] بود، در ۱۹۹۴م، برای رسیدن به مقاصد سیاسی‌اش که همانا کسب مقام ریاست جمهوری بود، کسوت کشیشی را کنار گذاشت. در ابتدا به نفع جبهۀ ملی برای دگرگونی و مردم‌سالاری[۲]، که نمایندۀ ائتلاف سستی از دهقانان و فعالان اتحادیه‌های کارگری و روحانیون بود، مبارزه کرد. بازگشت وی به قدرت در ۲۰۰۱م، با برنامه‌ای شبیه گذشته و با موفقیت حزب تازه‌‌تأسیس فانمی لاوالاس[۳]، که از حامیان او تشکیل یافته بود، همراه شد. در انتخابات ۱۹۹۰م، معادل ۷۰ درصد آرا را از آن خود کرد، اما در سپتامبر ۱۹۹۱م نظامیان او را از کار برکنار کردند و او به ایالات متحده امریکا پناهنده شد. سازمان ملل، در تلاش برای بازگرداندن آریستید به قدرت، هائیتی را تحریم تسلیحاتی و نفتی کرد (۱۹۹۳ـ۱۹۹۴م) ولی چون تا سپتامبر ۱۹۹۴م نظامیان کوتاه نیامدند و به او اجازۀ بازگشت ندادند، ایالات متحده تهدید کرد که به هائیتی حمله می‌کند. در دسامبر ۱۹۹۵م، آریستید به موجب قانون اساسی حق نامزد شدن برای دومین دورۀ ریاست جمهوری را نداشت، اما نامزد مطلوب او، رنه پِروال[۴]، انتخابات را برد. با این‌حال، او از سیاست‌های پروال انتقاد کرد و در ۱۹۹۶م حزب فانمی لاوالاس را تشکیل داد. پس از آن که پروال در ۱۹۹۹م پارلمان را منحل کرد، در انتخابات سال ۲۰۰۰م بار دیگر آریستید به ریاست جمهوری رسید. آریستید درپی قیام مسلحانۀ چریک‌های مخالف و تصرف شهرهای مختلف هائیتی، و نهایتاً پورتو پرنس، از قدرت کنار رفت و به خارج از هائیتی منتقل شد.