ابوالقاسم ضیاءالعلماء

ابوالقاسم ضیاءالعلماء (1303 - 1330ق)

(نیز با نام: میرزا ابوالقاسم ضیاءالعلماء دهخوارقانی) از علما و فضلای نامدار تبریز، فرزند حاجی میرزا یوسف شمس‌العلماء دهخوارقانی، و برادر کوچک میرزا ابوالحسن شمس‌العلماء. او از مشروطه‌خواهان تبریز بود و به منظور ترویج مشروطیت، روزنامۀ هفتگی "اسلامیه" را در 1324ق در تبریز با چاپ سنگی منتشر کرد. بر خلاف خودش، پدرزنش حاج میرزا عبدالکریم امام جمعه، از مخالفان صد در صد مشروطه بود. ضیاءالعلماء به زبان‌های فرانسه، انگلیسی و روسی تسلط داشت. او پایه‌گذار دادگاه استیناف در تبریز بود و از سوی مخبرالسلطنه (والی وقت آذربایجان) به ریاست آن دادگاه منصوب شد و تا روز مرگش، در آن سمت بود. در 1326ق، مدتی نیز رئیس دادگستری تبریز بود.

در 1330ق، روس‌های تزاری شهر تبریز را اشغال کردند و چند تن از افراد سرشناس (او و هفت نفر دیگر، از جمله حاجی میرزا علی آقا ثقه‌الاسلام شهید) که از طرفداران و هواخواهان مشروطه بودند را دستگیر کردند و بلافاصله آن 8 نفر را در روز عاشورای همان سال در تبریز به دار آویختند. ابوالقاسم ضیاءالعلماء در هنگام مرگ، 27 سال بیشتر نداشت.

در آذر 1330ش، دبستانی تازه تأسیس را در تبریز به نام "ضیاء" نام‌گذاری کردند که هنوز هم باقی است.