باگدانوویچ، پیتر (۱۹۳۹)

پیتر باگدانوویچ

پیتر باگدانوویچ (نیویورک 30 جولای ۱۹۳۹- لس آنجلس 6 ژانویه 2022م) (Peter Bogdanovich)

کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، بازیگر و تهیه‌کنندۀ امریکایی. مادرش یهودی‌تبار اتریشی و پدرش صرب بود؛ این دو چندی پیش از تولد پیتر و شروع جنگ جهانی دوم وارد امریکا شدند. پیتر در سال 1957 از کالج شهر نیویورک فارغ‌التحصیل شد و در کنسرواتوار استلا آدلر در رشتۀ بازیگری تحصیل کرد.

آخرین نمایش فیلم (۱۹۷۱)، از نخستین آثار او در مقام کارگردان است. این فیلم، که نگاهی حسرت‌بار و خاطره‌برانگیز به شهر کوچکی در تگزاس دهۀ ۱۹۵۰ است، با موفقیت هنری و تحسین منتقدان روبه‌رو شد. آخرین نمایش فیلم هشت نامزدی اسکار را به دست آورد و دو جایزه را از آن خود کرد. سپس دو فیلم دیگر به‌ سبک و سیاق فیلم‌های هالیوودِ قدیم ساخت: تازه چه خبر دکتر جون؟ (۱۹۷۲)، و ماه کاغذی (۱۹۷۳). کمدی تازه چه خبر دکتر جون؟ سومین فیلم پرفروش سال ۱۹۷۲ شد و بعدها در فهرست ۱۰۰ کمدی برتر تمام دوران موسسۀ فیلم آمریکا قرار گرفت.

باگدانوویچ پیش از آن‌که نخستین فیلمش هدف‌ها (۱۹۶۸) را بسازد، منتقد فیلم بود و از دیدگاه نظریۀ مؤلّف چند نقد طولانی بر آثار برخی از فیلم‌سازان کلاسیک هالیوود، ازجمله هوارد هاکس و اورسون ولز، نوشته است. از دیگر فیلم‌های اوست: دیزی میلر (۱۹۷۴)، نیکل‌اودئون (۱۹۷۶)، ماسک (۱۹۸۵)، تگزاسویل (۱۹۹۰، دنبالۀ آخرین نمایش فیلم)، و چیزی به نام عشق (۱۹۹۳)، که چندان به آن بهایی داده نشد، آخرین بازی ریور فونیکس در همین فیلم بود.

باگدانوویچ در سال ۲۰۱۰ به دانشکدۀ کارگردانی دانشگاه کارولینای شمالی پیوست و در سال ۲۰۱۴ آخرین فیلم داستانی خود را ساخت، یک فیلم کمدی با عنوان اون‌جوری بامزه است با بازی جنیفر آنیستون و اُوون ویلسون. باگدانوویچ ساخت مستندهایی مانند به کارگردانی جان فورد را در کنار نگارش کتاب‌های مهمی چون سینمای اورسن ولز، سینمای هاوارد هاکس، سینمای آلفرد هیچکاک، جان فورد، فریتز لانگ در آمریکا و... را نیز در کارنامه داشت. وی بر اثر عوارض بیماری پارکینسون در خانۀ خود درگذشت.

باگدانوویچ طی حدود 50 سال فعالیت هنری در بیش از 70 فیلم سینمایی و فیلم و سریال تلویزیونی نیز بازی کرد.

---