واگنر، ریشارد (۱۸۱۳ـ۱۸۸۳)

ریشارد واگنر Richard Wagner
زادروز	۱۸۱۳م
درگذشت	۱۸۸۳م
ملیت	آلمانی
تحصیلات و محل تحصیل	مدرسه سن توماس به تحصیل هارمونی و کنترپوآن
شغل و تخصص اصلی	آهنگ ساز اپرا
آثار	تانهویزر (۱۸۴۵)؛ لوهنگرین (۱۸۴۸)؛ تریستان و ایزولده (۱۸۶۵)؛ حلقه نیبلونگ؛ پارسیفال
گروه مقاله	موسیقی
خویشاوندان سرشناس	مینا پلانر (همسر)
جوایز و افتخارات	تاسیس فستیوال تیاتر در شهر بایرویت در ۱۸۷۲

واگنر، ریشارد (۱۸۱۳ـ۱۸۸۳)(Wagner, Richard)

واگْنِر، ريشارْد

آهنگ‌ساز آلمانی اپرا. مفهوم اپرا در قرن ۱۹ را از بنیاد دگرگون ساخت، و آن را همچون یک قالب هنری کاملاً نوین تصویر کرد که در آن عناصر موسیقایی، شعری، و صحنه‌ای باید از طریق ابزارهایی همچون لایت‌موتیف با هم یکی‌ شوند. از‌جمله اپراهای اوست: تانهویزر (۱۸۴۵)، لوهنگرین (۱۸۴۸)، و تریستان و ایزولده (۱۸۶۵). در ۱۸۷۲ فستیوال تئاتر را در شهر بایرویت تأسیس کرد؛ شاهکار او، حلقۀ نیبلونگ، که شامل چهار اپرای متوالی است، نخستین‌بار در ۱۸۷۶ در همین محل به‌اجرا درآمد. آخرین اثر او، پارسیفال، در ۱۸۸۲ به روی صحنه رفت. اولین شغل او مدیریت تئاتر ماگد‌بورگ بود، که در آن‌جا نخستین اپرای خود، عشق ممنوع (۱۸۳۶)، را به‌اجرا درآورد، بی‌آن‌که موفقیتی به‌دست آید. از ۱۸۴۲ تا ۱۸۴۸ رهبری ارکستر اپرای درسدن را برعهده گرفت. برای فرار از دستگیری به‌سبب شرکت در انقلاب ۱۸۴۸ به آلمان گریخت، اما در ۱۸۶۱ به او اجازۀ بازگشت دادند. سنّت بایرویت را همسرش کوزیما (۱۸۳۷ـ۱۹۳۰)، دختر لیست، و بعد پسرش زیگفرید واگنر (۱۸۶۹ـ۱۹۳۰)، آهنگ‌ساز اپراهایی همچون تن‌پرور، و نسل‌های بعد از او ادامه دادند. پدر واگنر از کارمندان ادارۀ پلیس شهر لایپزیگ بود؛ و شش ماه پس از تولد او فوت کرد؛ مادرش در ۱۸۲۱ درگذشت. واگنر تعلیم پیانو می‌گرفت اما به‌جای تمرین سعی می‌کرد پارتیتورهای آوازی اپراها را نت‌خوانی کند؛ دانش اپرا را نیز از دو خواهر بزرگ‌تر خود آموخت که هردو خوانندۀ اپرا بودند. در ۱۸۳۰ هاینریش دورن اوورتور کلمبوس واگنر را در تئاتر خود رهبری کرد، اما این اثر به‌منزلۀ کاری بسیار خشن و زمخت با تحقیر روبه‌رو شد. پس از آن واگنر نزد کریستیان واینلیگ در مدرسۀ سن توماس به تحصیل هارمونی و کنترپوآن پرداخت. در ۱۹سالگی ساخت اپرایی به‌نام عروسی را آغاز کرد، اما به‌توصیۀ خواهرش آن را کنار گذاشت و اپرای پریان را کار کرد. واگنر در ۱۸۳۳ سرپرست کُر تئاتر وورتسبورگ و رهبر ارکستر تئاتری تابستانی در لاوخشتات شد. مینا پلانر (۱۸۰۹ـ۱۸۶۶) از بازیگران این گروه با واگنر ازدواج کرد. واگنر در تابستان ۱۸۳۷ در ریگا رهبر ارکستر شد؛ او در اوقات فراغت دو اپرایرینتسی و هلندی سرگردان را کامل کرد؛ اولی را اپرای درسدن در ۱۸۴۲ به‌اجرا درآورد که نخستین موفقیت بزرگ او نیز برشمرده می‌شد. واگنر در ۱۸۵۳ کار آهنگ‌سازی پیش‌درآمد طلای راین را شروع کرد. ساخت حلقه در پردۀ دوم اپرای زیگفرید برای کار بر روی تریستان و ایزولده متوقف شد که تحت تأثیر ماتیلده وزندونک، ساخته شد. تریستان در ۱۸۵۹ در لوسرن به‌پایان رسید که به حق اثری بزرگ و ماندگار در موسیقی برشمرده می‌شود. نقیض تریستان را در مایسترزینگرهای نورنبرگ می‌توان یافت، کمدی‌ای که تا حدی جنبۀ زندگی‌نامۀ خودنوشت هنرمند را دارد و قهرمان احساساتی آن با یک شاعر خلاق، پرکار و جوان برای شکست دشمنان فضل‌فروش خود دست به دست هم می‌دهند. رگه‌های موسیقایی و اخلاقی بسیار پیچیدۀ حلقه در اپرای آخر، شامگاه خدایان، گرد هم آمدند. وصیت‌نامۀ هنری واگنر را در پارسیفال می‌توان دید که در آن برداشت او از اثر جامع هنری به‌کلی پالایش‌یافته‌تر ظاهر می‌شود. واگنر هنگام مرگ در ۱۸۸۳ سراسر جهان موسیقی را تحت تأثیر قرار داده؛ ایمانش به نمایش موسیقی به‌شکل ترکیبی از تمامی هنرها، نمایانگر اوج فلسفۀ رُمانتیک او بود.

 

---