جوهر
جوهَر
(یا: گوهر) اصطلاحی در منطق و فلسفه. تعریف مشهور آن عبارت است از ماهیتی که اگر در خارج تحقق یابد نیاز به چیزی دیگر یا به اصطلاح به موضوع ندارد. بحث در بابِ جوهر در هر دو مقولۀ هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی میسر است. بخش اول آن به‌طور مبسوط در فلسفۀ یونانی و قرون وسطا مورد بحث قرار گرفته ولی بحث از بخش دوم تنها در قرون اخیر مطرح شده است، در فلسفۀ اسلامی نیز نخستین‌بار بحث معرفت‌شناسی آن توسط علامه طباطبایی در بحث ادراکات اعتباری مطرح گردید، و مآلاً از گونۀ مفاهیم کسبی دانسته شد. و اما در بُعد هستی‌شناسی بنابه تقسیم عقلی، جوهر یا جدا و مفارق از ماده است یا غیرمفارق. جوهر مفارق یا هیچ‌گونه تعلقی به ماده ندارد که عقل است یا در فعل تعلق به ماده دارد که نفس است. جوهر غیرمفارق یا مرکب است که جسم است، یا مرکب نیست، در این‌صورت یا محل است که هیولی خواهد بود، یا محل نیست که صورت خوانده می‌شود. نیز ← عَرَض