القبسات
قَبَسات (القَبَسات)
کتابی به عربی، در فلسفه، تألیف میرداماد. خلاصه‌ای از آرای میرداماد و تدوین حکمت یمانی و مشتمل بر ده قبس در موضوعات گوناگون است که عبارت‌اند از انواع حدوث و وجود؛ انواع سبق ذاتی؛ دوگانگی بعدیت انفکاکی؛ استشهاد به کتاب و سنت در مقام؛ چگونگی طبایع مرسله؛ اتصال زمان و حرکت؛ ردّ شبهات و شکوک در مقام؛ تحقیق در قدرت خداوند؛ اثبات جواهر عقلی؛ سرّ قضا و قدر و چگونگی شرور. مؤلف در این اثر به انگیزۀ تدوین آموزۀ حدوث دهری، بنیاد امور عامه را بر این اصل پی نهاده و از این رهگذر به تحلیل مباحث مابعدالطبیعه پرداخته است. بر قبسات سه شرح تحلیلی و چندین حاشیه نوشته شده است. شروح آن عبارت‌اند از ۱. شرح میر سید احمد علوی که خلاصه‌ای از تقریرات میرداماد با بهره‌گیری از کتاب‌های گوناگون است. این شرح با مقدمه‌ای تحلیلی به کوشش حامد ناجی اصفهانی به چاپ رسیده است (۱۳۷۶ش)؛ ۲. شرح محمد بن علی‌رضا آقاجانی که با عنایت به آرای حکمت متعالیه تألیف یافته است. بخشی از این شرح در جلد دوم منتخبات آثار حکمای الهی ایران، به کوشش سید جلال‌الدین آشتیانی، چاپ شده است؛ ۳. شرح میر سید اشرف علوی عاملی، با نام مقباس‌القبسات. از حواشی مهم بر قبسات می‌توان از حاشیۀ ملاصدرا، ملاشمسای گیلانی، ملاعلی نوری و میرزا ابوالحسن جلوه نام برد. قبسات نخستین‌بار در تهران (۱۳۱۵ق) به چاپ سنگی رسید.