ماوراءالنهر
ماوراءالنهر
(یا: فرارود) نامی که مسلمانان پس از فتح سرزمین‌های آن سوی آمو دریا (جیحون) بر این سرزمین‌ها نهادند. این سرزمین‌ها مشتمل بر پنج ایالت سُغد، خوارزم (خیوۀ بعدی) چغانیان، فرغانه، و چاچ (شاش) بود. مهم‌ترین ایالت آن سُغد، دو کرسی داشت، یکی بخارا و دیگری سمرقند. ایالت خوارزم در غرب سغد و شامل دلتای جیحون بود. در جنوب شرقی، ایالت چغانیان بود که ختل و ولایت‌های دیگر جیحون علیا جزو آن بودند. فرغانه بر کرانۀ قسمت علیای سیردریا (سیحون) و چاچ (تاشکند کنونی) در کرانۀ شرقی‌تر مسیر دریا، دو ایالت دیگر ماوراءالنهر شمرده می‌شدند. ناحیۀ ماوراءالنهر امروز جزو جمهوری ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان است.