محمود غزنوی (۳۶۰ـ۴۲۱ق)

محمود غزنوی;
زادروز	۳۶۰ق;
درگذشت	۴۲۱ق
محل زندگی	ایران
ملیت	ترک
شغل و تخصص اصلی	فرمانروای غزنوی
لقب	سیف الدوله، یمین الدوله، امین المله و غازی
گروه مقاله	تاریخ ایران
خویشاوندان سرشناس	اسماعیل غزنوی (برادر)

محمود غَزنَوی (۳۶۰ـ۴۲۱ق)

(ابوالقاسم محمود بن سَبُکْتَگین ملقب به سیف‌الدّوله، یمین‌الدوله، امین‌المِله و غازی) پادشاه ایران (حک: ۳۸۹ـ۴۲۱ق) از سلسلۀ غزنویان. بعد از مرگ پدر، با برادرش، اسماعیل، بر سر حکومت نزاع کرد و پس از شکست او تمامی قلمرو غزنویان را تحت تصرف درآورد (۳۸۹ق) و در همان سال رسماً خلیفۀ عباسی به وی لقب «یمین‌الدوله و امین‌المله» داد و در ۳۹۳ق با تصرف قطعی سیستان، امیر صفاری را دستگیر کرد و به قتل رساند. سلطان محمود قدرتمندترین پادشاه غزنوی بود. شهرت او بیشتر به‌سبب جنگ‌هایش در هندوستان است. از ۳۹۲ تا ۴۱۶ق هفده بار به هندوستان لشکر کشید که آخرین و بزرگ‌ترین این لشکرکشی‌ها در ولایت گُجْرات انجام گرفت که به فتح معبد سومنات منجر شد. پس از آن، معبد ویران شد و اموال آن به غارت رفت و هزاران نفر هندی به اسارت گرفته شدند. محمود در ۴۲۰ق مجدالدولۀ دیلمی را در ری دستگیر و دولت دیالمۀ ری را منقرض کرد. در این شهر عالمان شیعی بسیاری کشت و کتاب‌های فراوانی از آنان را آتش زد. سلطان محمود ادیبان و شاعران را گرامی می‌داشت. گویند در دربار او ۴۰۰ شاعر و عالم بودند. اگرچه با شاعری چون فردوسی و دانشمندی چون ابوریحان بیرونی رفتار خوبی نداشت، در دورۀ او، علم و هنر و ادب فارسی شکوفا شد.