بوگاندا، بارتلمی (۱۹۱۰ـ۱۹۵۹)
بوگاندا، بارتِلِمی (۱۹۱۰ـ۱۹۵۹)(Boganda, Barthelemy)
دولتمرد و بنیاد‌گذار جمهوری افریقای مرکزی. در ۱۹۴۹ جنبش تحول اجتماعی افریقای سیاه[۱] را سازمان داد، که جنبشی توده‌ای بود و برای ایجاد ناآرامی در این سرزمین دست به مبارزه زد (۱۹۵۰ـ۱۹۵۱). جمهوری افریقای مرکزی (مشتمل بر اوبانگی شاری[۲]) در ۱۹۵۸ استقلال نسبی یافت و بوگاندا به ریاست دولت جدید آن رسید. اندکی پیش از انتخابات (۱۹۵۹) براثر حادثۀ مشکوک سقوطِ هواپیما کشته شد. در اوبانگی شاری (بخشی از افریقای استوایی فرانسه) زاده شد و مبلّغان کاتولیک او را تربیت کردند و در ۱۹۳۸ به مقام کشیشی رسید. با ورود به سیاست در ۱۹۴۶ کوشش او برای تأسیس تعاونی‌های حمل و نقل و پنبۀ روستایی به‌منظور شکستن امتیاز انحصاری غیربومیان بی‌نتیجه ماند.