بولس

بُولُس (Paulas)
(به یونانی: پائولُسِ/پائولوس آیگینایی) پزشک و مؤلف یونانی. شهرت «قَوابِلی»، به‌سبب مهارتش در زایمان و مراجعات مکرّر قابله (ماما)ها به او بوده است. او از اهالی جزیرۀ آیگینا/اژین، در خلیج سارونیک در دریای اژه، بوده و از این‌رو به «اجانیطی» یا اژه‌ای معروف بوده است. از دانش‌آموختگان مکتبی یونانی اسکندرانی بود و با تصرّف اسکندریه به‌دست مسلمانان در همان‌جا ماند و به پزشکی پرداخت. بولُس آخرین دانشنامه‌نویس پزشکی یونانی از مکتب اسکندریه بود. هنر او در تلخیص دانسته‌ها و نوشته‌های پزشکان یونانی قدیم کمک بزرگی به پزشکی کرده است. این کتاب‌ها را در اصطلاح عربی به «کُنّاش» (یعنی دایرةالمعارف) می‌گفته‌اند. از این گونه تألیفات بولُس، «خلاصۀ پزشکی در هفت کتاب»، معروف به «الکُنّاش فی‌الطّب» است. او در کتاب ششم این مجموعه، بحث مفصلی در زمینۀ جراحی چشم و همچنین جرّاحی یونانی آورده است که به‌نظر می‌رسد از دانسته‌ها و تجارب خودش باشد. این بخش از کتابش تأثیر بزرگی در چشم‌پزشکی اسلامی داشته است. از دیگر تألیفات او تدبیرالحوامل، کتاب فی تهزیل‌السِمان، عِلَل‌النَّساء و تدبیرالصبّی و علاجِه است. تألیفات او بارها مورداستفادۀ پزشکان و حکمای اسلامی از قبیل رازی و بیرونی بوده است.