آریستید، ژان برتران (۱۹۵۳)
آریسْتید، ژان بِرْتْران (۱۹۵۳)(Aristide, Jean-Bertrand)
| ژان برتران آریستید Jean-Bertrand Aristide | |
|---|---|
| زادروز |
۱۹۵۳م |
| ملیت | هاییتی |
| شغل و تخصص اصلی | دولتمرد |
| گروه مقاله | تاریخ جهان |
رئیس‌جمهور هائیتی در سه دوره، ۱۹۹۰ـ۱۹۹۱، ۱۹۹۴ـ۱۹۹۵، و ۲۰۰۱ـ۲۰۰۳. او که کشیشی کاتولیک و چپ‌گرا، و مخالف رژیم راست‌گرای خاندان دووالیه[۱] بود، در ۱۹۹۴، برای رسیدن به مقاصد سیاسی‌اش که همانا کسب مقام ریاست جمهوری بود، کسوت کشیشی را کنار گذاشت. در ابتدا به نفع جبهۀ ملی برای دگرگونی و مردم‌سالاری[۲]، که نمایندۀ ائتلاف سستی از دهقانان و فعالان اتحادیه‌های کارگری و روحانیون بود، مبارزه کرد. بازگشت وی به قدرت در ۲۰۰۱، با برنامه‌ای شبیه گذشته و با موفقیت حزب تازه‌‌تأسیس فانمی لاوالاس[۳]، که از حامیان او تشکیل یافته بود، همراه شد. در انتخابات ۱۹۹۰، معادل ۷۰ درصد آرا را از آن خود کرد، اما در سپتامبر ۱۹۹۱ نظامیان او را از کار برکنار کردند و او به ایالات متحده امریکا پناهنده شد. سازمان ملل، در تلاش برای بازگرداندن آریستید به قدرت، هائیتی را تحریم تسلیحاتی و نفتی کرد (۱۹۹۳ـ۱۹۹۴) ولی چون تا سپتامبر ۱۹۹۴ نظامیان کوتاه نیامدند و به او اجازۀ بازگشت ندادند، ایالات متحده تهدید کرد که به هائیتی حمله می‌کند. در دسامبر ۱۹۹۵، آریستید به موجب قانون اساسی حق نامزد شدن برای دومین دورۀ ریاست جمهوری را نداشت، اما نامزد مطلوب او، رنه پِروال[۴]، انتخابات را برد. با این‌حال، او از سیاست‌های پروال انتقاد کرد و در ۱۹۹۶ حزب فانمی لاوالاس را تشکیل داد. پس از آن که پروال در ۱۹۹۹ پارلمان را منحل کرد، در انتخابات سال ۲۰۰۰ بار دیگر آریستید به ریاست جمهوری رسید. آریستید درپی قیام مسلحانۀ چریک‌های مخالف و تصرف شهرهای مختلف هائیتی، و نهایتاً پورتوپرنس، از قدرت کنار رفت و به خارج از هائیتی منتقل شد.