شهریار (کتاب)
شهریار (کتاب)(Prince)
از مناقشه‌برانگیز‌ترین کتاب‌های دوران نوزایی (رنسانس) ایتالیا، نوشتۀ نیکولو ماکیاولّی[۱]، در ۱۵۱۳. ماکیاولّی، با مشاهدۀ حکومت خودکامۀ چزاره بورجا[۲] و آشفتگی‌هایی که درپی از میان رفتن این حکومت پدید آمد، به این باور رسید که حکومت اثربخش باید در کاربرد قدرتِ مبتنی بر عمل‌گرایی باشد نه بر پارسامنشی. استدلال وی تا حدودی بر پایۀ مطالعاتش در آثار تاریخ‌دانان کلاسیک قرار داشت، اما شهریار نخستین اثری بود که آشکارا به بحث دربارۀ کاربرد زور در دولت می‌پرداخت و مدعی می‌شد که برای داشتن حکومتی باثبات دست‌زدن به اقدامات غیراخلاقی قابل اغماض است. این عقاید و دفاع ماکیاولّی از جمهوری‌خواهی با نظم سنّتی در تضاد بود و همین سبب شد که نام وی با وحشیگری نفع‌طلبانه و خدانشناسی مترادف شود. چهرۀ شرورانه‌ای که کریستوفر مارلو[۳] در کتاب یهودی مالت[۴] (۱۵۸۹) از ماکیاولّی ترسیم کرده است، تصورّی را که مردم اروپا در قرن ۱۶ از ماکیاولّی داشتند به خوبی نشان می‌دهد. شهریار نخستین‌بار در ۱۵۳۲ منتشر شد. دو ترجمۀ فارسی از آن در دست است.