بنایی هروی، کمال الدین علی (هرات ـ فرارود ۹۱۸ق)

کمال الدین علی بنایی هروی;
زادروز	هرات ق;
درگذشت	فرارود ۹۱۸ق
شغل و تخصص اصلی	ریاضی دان
لقب	حالی
آثار	مثنوی باغ ارم یا بهرام و بهروز (۱۳۵۱ش)؛ منظومه شیبانی نامه و رساله ای در موسیقی (چاپ ۱۳۶۸ش)

بَنایی هِرَوی، کمال‌الدین علی (هرات ـ فرارود ۹۱۸ق)

ریاضی‌دان، معمار، ادیب، شاعر، خوشنویس، موسیقی‌دان نظری و خواننده ایرانی. در جوانی چندی نزد امیرعلی‌شیر نوایی خدمت کرد، اما چون هزل‌گو و شوخ‌طبع بود، امیر از او رنجید و ناگزیر به شیراز رفت و مرید شیخ شمس‌الدین محمد لاهیجی پیشوای صوفیان نوربخشیه شد و اشعاری در ستایش او گفت. سپس در تبریز به دربار یعقوب آق‌قویونلو پیوست و مثنوی باغ ارم يا بهرام و بهروز (۱۳۵۱ش) را به او پیشکش کرد. بنایی ستایشگر فرخ‌یسار شروان‌شاه، علی‌میرزا و سلطان بدیع‌الزمان میرزای تیموری نیز بود. او قصیده‌ای به‌نام «مجمع‌الغرایب» به گویش هِرَوی در ستایش علی‌میرزای تیموری دارد. در دربار شیبک‌خان سمت ملک‌الشعرایی یافت. پس از قتل شیبک‌خان به‌دست شاه اسماعیل صفوی در ۹۱۶ق، به فرارود گریخت. سرانجام در قتل‌عام عمومی آن سامان به‌دست یاراحمد اصفهانی، وزیر شاه اسماعیل، کشته شد. در پایان زندگی حالی تخلص می‌کرد. از استادان نظیره‌سازی است و اشعاری به پیروی و در پاسخ به سعدی و حافظ سروده است. دیوان اشعار بنایی ۹هزار بیت دارد. منظومۀ شیبانی‌نامه در فتوحات و مناقب محمدخان شیبانی و رساله‌ای در موسیقی (چاپ ۱۳۶۸ش) از دیگر آثار اوست.