فیروزه، شهرستان
فیروزه، شهرستان (County) Firuzeh
واقع در مناطق شرق شمالی ایران و شمالِ نواحی مرکزی خراسان رضوی، با مرکزیت اداری شهر فیروزه. از دورۀ شاهنشاهی‌های پیش از اسلامِ ایران، این منطقه بخشی از ولایت نیشابور و یکی از بلوکات معتبر آن بوده است. آبادی‌های تخت جلگه، به دلیل قرار داشتن در خراسان بزرگ، از زمان حملۀ ترکان غزنوی تا دورۀ زندیه چون دیگر نواحی منطقه مدام در معرض یورش ترک‌ها، مغول‌ها، ازبک‌ها و افغان‌ها بوده و بارها خسارت دیده یا نابود شده و از نو ساخته شده‌اند. در اواسط دورۀ قاجار، تخت جلگه یکی از 12 بلوک نیشابور ذکر شده؛ اين بلوک در اولین تقسیمات کشوری معاصر ایران (1316ش) يکی از دهستان‌های بخش حومه و فدیشۀ شهرستان نیشابور بود؛ در اوائل دهۀ 1330ش، از «تخت جلگه (یا فدیشه) و سرولایت» به عنوان یکی از چهار بخش شهرستان نیشابور یاد شده که مشتمل بر دهستان‌های عشق‌آباد، تخت جلگه و طاغنکوه بوده است؛ در سال 1373ش روستای بزغان، مرکز بخش تخت جلگه، به شهر ارتقاء یافت؛ اواسط دهۀ 1370ش، ضمن اصلاحاتی در دهستان عشق‌آباد، این دهستان از بخش تحت جلگه جدا شد و بخش میان‌جلگه را در شهرستان نیشابور تشکیل داد؛ سپس دهستان فيروزه از بخش سرولایت جدا و به بخش تخت جلگه ملحق شد؛ پس از آن بیشتر روستاهای دهستان بینالود از بخش سرولايت هم جدا شده و به بخش تخت جلگه پیوستند و دهستان چهارم این بخش را (با نام بینالود) تشکیل دادند؛ سال 1381ش نام شهر بزغان به فیروزه تغییر داده شد؛ در سال 1386ش، براساس مصوبۀ هیأت وزیران در جلسۀ مورخ 29 مهر همان سال، ضمن تغییر و اصلاحاتی در بخش تخت جلگه (از جمله انتزاع دهستان بینالود و الحاق آن به بخش مرکزی شهرستان نیشابور)، این بخش از نیشابور جدا شده و به شهرستان ارتقاء یافت؛ سال 1390ش، با تصویب وزرای عضو كمیسیون سیاسی-دفاعی هیأت دولت نام شهرستان تخت جلگه به فیروزه تغییر داده شد. نام این شهرستان که در عین حال اسم یکی از دهستان‌های قدیمی نیشابور و کنونی شهرستان فیروزه است، به خاطر معادن غنی سنگ فیروزۀ آن انتخاب شده که مهم‌ترین معادن فیروزه و تولیدکنندۀ مرغوب‌ترین آن در جهانند.