فرانکلین، بنجامین

فِرانْکْلین، بِنْجامین (1706ـ1790) (Franklin, Benjamin)

دانشمند، سـیاستمدار، نویسنده، چاپ‌خانه‌دار، و ناشر امریکایی. ثابت کرد که آذرخش ‌شکلی از الکتریسیته است، تفاوت بین الکتریسیتۀ مثبت و منفی را تشخیص داد و برقگیر را اختراع کرد. نخستین سفیر امریکا در فرانسه (1776ـ1785)، بود و مذاکرات صلح را با بریتانیا انجام داد (1783). نمایندۀ پنسیلوانیا در کنگرۀ مهاجران1 نیز بود (1785ـ 1788) که در تهیۀ پیش‌نویس اعلامیۀ استقلال2 و قانون اساسی امریکا3 همکاری داشت. در بوستون زاده شد و خودآموخته بود. پانزدهمین فرزند از هفده فرزند خانواده بود و در 12 سالگی. پس از دو سال تحصیل در مدرسه، در چاپ‌خانه‌ای مشغول به‌کار شد. در 1723 به فیلادلفیا و در 1724 با کشتی با انگلستان رفت و هجده ماه در چاپ‌خانه‌ای کار کرد. به فیلادلفیا بازگشت، چاپ‌خانۀ خود را راه‌اندازی کرد و نشریۀ پنسیلوانیا گازت4 را خرید. فرانکلین معاون ادارۀ پُست فیلادلفیا شد (1737)؛ عضو مجلس قانون‌گذاری مهاجرنشینان بود (1751ـ1764) و از ابتدای 1754 حامی وحدت بین مستعمرات به‌منظور پیشبرد خواسته‌های مستعمرات نزد حکومت بریتانیا بود. فرانکلین با راه‌اندازی چاپ‌خانۀ خود، به‌سرعت در زمینۀ روزنامه‌نگاری و انتشاراتْ فعالیت خود را آغاز کرد. نشریۀ پنسیلوانیا گازت را منتشر کرد (1730) اما سالنمای پور ریچارد5 (1732)، که مجموعه مقالات و اندرزهایی در زمینۀ موضوعات مختلف و برای مردم عادی بود، سبب شهرت و موفقیت فرانکلین شد و درآمد چشم‌گیری نیز برای او داشت. فرانکلین در امور اجتماعی نیز فعالیت داشت؛ به‌تدریج در همۀ زمینه‌های اجتماعی روبه توسعه حضور یافت. دفتردار مجمع پنسیلوانیا و رئیس پُست فیلادلفیا، بنیادگذار انجمن فلسفی امریکا (1743) و مؤسس کالجی (1749) بود، که بعداً به دانشگاه پنسیلوانیا6 تبدیل شد. او نمایندۀ مجمع پنسیلوانیا (1751ـ1764) بود و از آن زمان به ادارۀ مستعمرات از طرف دولت بریتانیا پرداخت. این فعالیت‌ها بر تحقیقات علمی او اثر نگذاشت، و کار مهمش در زمینۀ الکتریسیته در همین ‌دوره به‌پایان رسید. در 1757 او را به بریتانیا فرستادند تا پارلمان را از شکایت‌های ناشی از مالیات‌های تحمیلی آگاه سازد، و موفق شد قانون تمبر7 را لغو کند. در بازگشت به امریکا، در مذاکراتی که به استقلال منجر شد نقش فراوانی داشت. در مقام سفیر امریکا در پاریس، حمایت فرانسه را از انقلاب امریکا جلب نمود، و پس از استقلال، ریاست ایالت پنسیلوانیا به او واگذار شد و برای لغو بردگی تلاش بسیار کرد. در 1757 بار دیگر به بریتانیا سفر کرد، این‌بار با اعتبارنامه‌های معتبر به‌ حکم مأمور مجمع پنسیلوانیا، و تا 1775 کم‌وبیش آن‌جا ماند، در نشست‌های انجمن سلطنتی شرکت، و در مقام سخنگوی مستعمرات امریکایی، برای استقلال، در بریتانیا مبارزه کرد. نشان کاپلی8 انجمن سلطنتی به او اعطا شد (1753) و بعد به عضویت انجمن درآمد (1756). فرانکلین در بازگشت به امریکا در تهیۀ پیش‌نویس اعلامیه استقلال شرکت داشت (1776) و یکی از امضاکنندگان آن بود. سپس به‌منظور جلب حمایت، برای آرمان امریکا در جنگ انقلابی که در پیش بود، به فرانسه رفت و تقریباً همۀ کمک‌های خارجی به انقلاب حاصل تلاش او بود. در مذاکرات صلح با بریتانیا، و امضای پیمان 1783، که ضامن استقلال امریکایی شد، نقش اساسی داشت. فرانکلین با بیش از 70 سال سن، همچنان به نقش پویای خود در امر کشوری نوپا ادامه داد؛ در 1787 کنوانسیون قانون اساسی را در تهیه و تصویب قانون اساسی هدایت کرد.